چکیده:
تحقیق حاضر به ارتباط متغیرهای آکوستیکی (دامنه زیروبمی، دیرش و شیب) با نوع جمله (خبری و پرسشی) در آخرین رخداد زیروبمی جملات خبری و پرسشی بله/ خیر در چارچوب مدل شیب میپردازد. از آنجائی که مطالعات انجامشده (ماهجانی، 2003؛ ساداتتهرانی، 2007؛ اسلامی، 2000؛ ماهوتیان، 1997) حاکی از تفاوت جملات پرسشی و خبری در آخرین رخداد زیروبمی است، هدف این است که مشخص شود از لحاظ ادراکی، چه پارامترهای آکوستیکی در تشخیص جملات خبری از پرسشی دخیل هستند؛ بنابراین برای رسیدن به این مهم، ابتدا در بخش تولیدی از تحلیلهای آماری در رابطه با درجات متفاوتی از میزان دیرش، دامنه زیروبمی و شیب در جملات خبری و سؤالی بله/ خیر و سپس در بخش ادراکی ابتدا به دستکاری متغیرهای آکوستیکی دیرش، دامنه زیروبمی و شیب پرداخته شده است و سپس از آزمونهای ادراکی جهت میزان موفقیت کار استفاده شده است. در بخش تولیدی ابتدا چهل جمله پرسشی بله/ خیر و خبری معادل هم توسط پنج گویشور فارسیزبان خوانده و سپس از طریق نرمافزار پرات به تحلیل دادهها و اندازهگیری پارامترهای آکوستیکی پرداخته شد و در ادامه با تحلیل آماری و با استفاده از آزمون تیاستیودنت به مقایسه میانگین متغیرهای مختلف در جملات پرسشی و خبری پرداختهایم. نتایج نشان میدهد میانگین متغیرهای دامنه و دیرش بهجز شیب، در جملات پرسشی بیش از میانگین این متغیرها در جملات خبری است. در مرحله بعد، نقاط آکوستیکی از جمله: سمت راستترین خیز، قله پایانی، دره دوم و دره اول جملات پرسشی تحت دستکاری قرار گرفت تا به جمله خبری متناظر تبدیل شود. در بخش آزمون ادراکی میزان پرسشی و خبری بودن جمله دستکاری شده از طریق پرسشنامه مشخص گردید و معلوم شد که f0 سمت راستترین خیز مهمترین عامل در تشخیص جملات پرسشی از خبری است و دستکاری همه نقاط آکوستیکی به صورت همزمان و یکجا بیشترین تأثیر را بر تعیین نوع جمله دارد.
خلاصه ماشینی:
از آنجائی که مطالعات انجام شده (ماه جانی، ٢٠٠٣؛ سادات تهرانـی، ٢٠٠٧؛ اسـلامی، ٢٠٠٠؛ ماهوتیـان ، ١٩٩٧) حاکی از تفاوت جملات پرسشی و خبری در آخرین رخداد زیروبمی است ، هدف این است که مشخص شـود از لحاظ ادراکی، چه پارامترهای آکوستیکی در تشخیص جملات خبری از پرسشی دخیل هسـتند؛ بنـابراین برای رسیدن به این مهم ، ابتدا در بخش تولیدی از تحلیل های آماری در رابطه با درجات متفـاوتی از میـزان دیرش ، دامنه زیروبمی و شیب در جملات خبری و سـؤالی بلـه / خیـر و سـپس در بخـش ادراکـی ابتـدا بـه دست کاری متغیرهای آکوستیکی دیرش ، دامنه زیروبمی و شیب پرداخته شده است و سپس از آزمـون هـای ادراکی جهت میزان موفقیت کار استفاده شده است .
در بخش آزمون ادراکـی میـزان پرسشی و خبری بودن جمله دست کاری شده از طریق پرسشنامه مشخص گردید و معلوم شد که f٠ سـمت راست ترین خیز مهم ترین عامل در تشخیص جمـلات پرسشـی از خبـری اسـت و دسـت کـاری همـه نقـاط آکوستیکی به صورت هم زمان و یکجا بیشترین تأثیر را بر تعیین نوع جمله دارد.
در شکل (٥) نقاطی که هدف دست کاری قرار گرفتند، نشان داده شده است : (رجوع شود به تصویر صفحه) در ابتدا برای مشخص شدن این که آیا این نقاط از لحاظ دامنه بسامدی و دیرش در جملات پرسشی و خبری تفاوت معناداری دارند یا خیر، شش نقطه هدف در قله پایانی ٤٠ جمله پرسشی و ٤٠ جمله خبری (از یک شرکت کننده زن و یک شرکت کننده مرد) از لحاظ آماری با هم مقایسه شدند.
Prosodic typology: the phonology of intonation and phrasing, Oxford, Oxford University Press, 430-58.