چکیده:
بخشی از ادبیات مکتوب ما را متون قلندریه و فتوت نامه ها تشکیل میدهند. پراکندگی این متون از قرن سوم تا امروز را در بر میگیرد. مولفه های مختلفی در سطح فکری نویسندگان این کتابها دخیلند که از جمله ء آنها استفاده از شخصیتهای دینی و ملی و تاریخی بوده است. بدیهی است این استفاده ها در زمینه های مختلف و به نیتهای متفاوت صورت گرفته است. ما در این مقاله با بررسی چهار متن با نامهای "فتوت نامه سلطانی"، "آیین قلندری"، "فتوت نامه ها و رسائل خاکساریه"، "فتوت و اصناف" و تقسیم بندی دقیق نامهای مورد استفاده در آنها سعی داریم تا میزان، چگونگی و دلایل استفاده از آنها را بیان کنیم. این تقسیم بندی شامل موارد زیر میباشد؛ الف) شخصیتهای دینی و مذهبی مانند پیامبران(ع)، یاران پیامبر و ائمه ب) شخصیتهای جاهلی ج) شخصیتهای ملی و ایرانی مانند جمشید و شاپور و شخصیتهای تاریخی مانند اسکندر
خلاصه ماشینی:
این تقسیم بندی شامل موارد زیر میباشد؛ الف ) شخصیتهای دینی و مذهبی مانند پیامبران (ع )، یاران پیامبر و ائمه ب ) شخصیتهای جاهلی ج ) شخصیتهای ملی و ایرانی مانند جمشید و شاپور و شخصیتهای تاریخی مانند اسکندر کلمات کلیدی : فتوت ، جوانمردی ، قلندر، تصوف ١ - تمام مجلات علمی پژوهشی کشور از ابتدای سال ٩٨ به دستور وزارت علوم به مجلات علمی تغییر نام داده اند ٢ کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی (maryamsfandiyari@gmail.
به همین دلیل ارائه تعریفی جامع و مانع از فتوت کار چندان آسانی نیست چه ، این مفهوم یا جریان از آغاز پیدایش در میان اقشار مختلف تا پیوندش با تصوف و دیگر شاخه های عیاری و جوانمردی در هر دوره ای سازوکار و اقتضائات خاص خود را داشته و لذا تعریفی مخصوص از آن کرده اند.
(فتوت نامه ها و رسائل خاکساریه ، افشاری، مهران : ص ٦٩- ٧٠) نمونه ای از داستانهای منطبق بر عرف : - برگ (تنوره ) اگر پرسند(اولین ) میان بسته که بود؟ بگو حضرت آدم ، هنگامی که او را از بهشت بیرون نمودند، برگ انجیر پوشید و از شاخ انگور میان بست .
٧. در میان تمام شخصیتهایی که نویسندگان متون جوانمردی و قلندری، بر کنش و منش آنها در شکل گیری پیشینه ء قدسی آیینها و رسوم و وصله های قلندران و جوانمردان (پوششها و ابزار) و نیز پیشه های آنان ، تاکید ورزیده اند، حضرت آدم (ع ) در مرتبه ء نخست قرار دارد.