چکیده:
از جمله مسائلی که پیرامون اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) بدان پرداخته شده، بررسی تغییر یا تغییرات رخداده در نظریه ولایت فقیه ایشان از ابتدا تا انتهای حیات فکری ایشان است. علت ورود به این بحث، عباراتی از کتاب کشف اسرار ایشان است که برخی مدعی تفاوت ماهوی آن با سایر آثار نوشتاری و گفتاری ایشان در دورههای بعدی حیات فکری وی شدهاند. در این پژوهش که به روش استنادی تحلیلی به انجام رسیده است با مراجعه به آثار و بیانات امام خمینی(ره) از ابتدا تا انتهای حیات پر برکت ایشان، نظریه ولایت فقیه و مبانی آن در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)، بهصورت جداگانه مورد مطالعه قرار گرفته است. نتیجهای که از این تحقیق حاصل شد، عدم تفاوت در اصل نظریه با همه مبانی آن است. بیشترین اختلاف، که عمدتا بین کشف اسرار با دیگر منابع و یا سیره عملی امام دیده میشود، دو مورد است؛ یکی اجمال و تفصیل در تبیین این اندیشه در منابع متقدم و متاخر و دیگری ساختار و نظامسازی و به تعبیر دیگر روش اعمال حاکمیت فقیه است که در مرحله اجرا و عینیت یافتن آن در متن جامعه به کمال رسیده است.
خلاصه ماشینی:
در ابتداي گفتار پنجم کتاب کشف اسرار، که در مورد حق حاکميت فقيـه اسـت ، بعـد از بيـان آيـاتي از قرآن کريم که حق حاکميت را منحصر در خداوند ميداند، جامعيت اسلام اين چنين بيان شده است : قانون اسلام در طرز تشکيل حکومت و وضع قانون ماليات و وضع قـوانين حقـوقي و جزائـي و آن چـه مربوط به نظام مملکت است از تشکيل قشون گرفته تا تشکيل ادارات هيچ چيز را فروگذار نکرده اسـت (خميني، ١٣٦٣ق :٢٣٢).
در کتاب اجتهاد و تقليد، با توجه به آيه اوليالامر حق حاکميت پيامبر و اهل بيت عليهم السلام را بيـان ميکند و آن ها را مأذونين از طرف خداوند در امر حکومت و قضاوت ميداند: َ (به تصویر صفحه مراجعه شود) امام راحل اين مسئله پر اهميت را در رساله عملي خود نيز بيان کرده است ؛ آنجا که تکفل امور سياسي و قضايي و اقتصادي را حق امام مسلمين و منصوبين از طرف ايشان ميداند: لن يس لاحن د تکفن ل الامن ور السياسن يه ، کن اجراء الحن دود و القضن ائيه و الالين ه ، کاخن ذ الخراجن ار و الالين ار الشرعيه ، لا مام السلمين عليه السلام و من نصبه لذلک )خميني، ١٣٨٤ش -ب ف ٣٣٧(.
بر اساس آنچه گذشت ميتوان گفت تفاوت عمده اي که در طرح انديشه ولايت فقيه در آثار امام ديـده ميشود بيشتر تفاوت در اجمال و تفصيل است ، بدين معنا که در آغاز طـرح مباحـث ولايـت فقيـه توسـط ايشان در کتاب کشف اسرار، اين موضوع همه جانبه مورد بحث قرار نگرفته ، اما در دو دهـه بعـد از آن بـا فراهم شدن شرايط لازم ، حضرت امام به تفصيل به طرح اين موضوع پرداخته و با پيروزي انقلاب اسلامي و در مرحله نظام سازي سياسي که مرحله پياده سازي همين انديشه در متن جامعه اسلامي بـوده ، حضـرت امام ابعاد دقيق تري از اين انديشه را به روشني تبيين کرده اند.