چکیده:
با شکلگیری و توسعه فضای سایبر زمینه برای ایجاد مسائل و چالشهایی برای امنیت، منافع و هویت ملی ناشی از حضور و فعالیت افراد، گروهها و حکومت ها به وجود آمده است. بر این مبنا حکومت ها برای استفاده از ظرفیت های فضای سایبر و از سوی دیگر کاهش آسیب ها و تهدیدات ناشی از آن راهبردهای مختلفی نظیر کاهش سرعت و غیره در پیشگرفتهاند که شواهد موجود نشاندهنده آن است که این راهبردها به دلایل مختلف نتواسته است مفید واقع شود. ازجمله این تلاش ها که پژوهش حاضر مبتنی بر آن هدف پیش رفته است توسعه سواد سایبری برای حفاظت سایبری در عرصه پدافند غیرعامل است. سوال اصلی پژوهش حاضر که در پی پاسخدهی به آن است عبارت است از اینکه آیا می توان از توسعه سواد سایبری بهعنوان گامی در راستای حفاظت سایبری در عرصه پدافند غیرعامل کشور بهره برد؟ فرضیه پژوهش نیز بدینصورت است که به نظر می رسد رشد توسعه سواد سایبری در جامعه، بین نیروهای انتظامی، کارکنان و ... می تواند در روند حفظ فضای سایبر مهم تلقی گردد. بر این مبنا، پژوهش حاضر با روشی توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از اطلاعات کتابخانه ای و اینترنتی راهبرد توسعه سواد سایبری را بهعنوان گامی در راستای حفاظت سایبری در عرصه پدافند غیرعامل کشور جهت کاهش آسیب ها و تهدیدات فضای سایبر مطرح می کند. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشاندهنده آن است که با توجه به اینکه راهبرد مبتنی بر ماهیت بسترسازی و پایهای است با افزایش آگاهی در میان افراد، جامعه، کارکنان و کارمندان سازمان ها و نهادهای دولت، نیروهای نظامی و انتظامی می توان تا حدود زیادی بستر لازم برای کاهش تاثیرات آسیب های سایبری در قالب حفاظت سایبری در عرصه پدافند غیرعامل کشور فراهم آورد.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر مبتنی بر دیدگاه پدافند غیرعامل، مدعی است که راهبرد توسعه سواد سایبر بهعنوان گام اولیه و پایهای در عرصه پدافند غیرعامل کشور میتواند گام مؤثری در راستای ارتقاء حفاظت سایبری برای کاهش ضریب ناامنی ناشی از وابستگی و پیوند روزافزون افراد، گروهها و حکومت به این فضا باشد و امنیت و منافع ملی را تأمین نماید.
اهمیت و ضرورت امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات، صرفنظر از موقعیت جغرافیایی در تمام شئون زندگی وارد شده است، بهطوریکه در دهههای اخیر مجازی شدن امور کشور در نظام اداری و اطلاعاتی پذیرفتهشده است و ایجاد این فضا بهعنوان مفهومی برای ایجاد یک فضای کارآمد و انعطافپذیر موردتوجه قرارگرفته است؛ بنابراین سیستمهای اطلاعاتی و ارتباطی دیجیتال و شبکه پایه بهعنوان زیربنای مهم فضای مجازی نقشآفرینی میکنند (هادوی نیا، 1391: 132)؛ اما این رشد با توجه به مزایای خود جنبههای منفی هم برداشته است؛ بدین مفهوم که امکان رفتارهای ضداجتماعی و مجرمانه را بهوجودآورده که پیش از این بههیچوجه امکانپذیر نبوده است و با روند روبهرشد این جرائم روبهرو هستیم (جلالی فراهانی، 1386: 65)؛ زیرا جرائم رایانهای به دلیل ویژگیهایی که دارند، نسبت به سایر روشهای ارتکاب جرائم برتر هستند.
براینمبنا مسائل و مشکلات فضای سایبر با روندی رو به افزایش زمینه ایجاد ناامنی و چالش را برای امنیت در سطوح مختلف بهویژه سطح ملی فراهم آورده است که نیازمند به پیشگیری راهبردی پایهایتر است تا از این طریق بتوان آسیبها و تهدیدات ناشی از حضور و گسترش فعالیتهای ملی در فضای سایبر را تا حدی کاهش داد و از منافع ملی و امنیت ملی کشور حفاظت کرد.