چکیده:
هدف: روشها، نقش بسزایی در حصول نتایج مطلوب و اعتباردهی به یافتههای مطالعه و تحقیق دارند. ماهیت روششناختی پژوهش، تابعی است از اهداف، پرسشها، و مهمتر از همه مسئلهای که ذهن پژوهشگر با آن روبهرو است. بیگمان تلاشهای فراوانی در زمینه تعریف و ارائه روشها در پرداختن به مسائل مختلف صورت گرفته است، زیرا روشها، ابزارهایی جهت پرداختن به مسائل و دستیابی به واقعیتها هستند و رسیدن به یک روش کارآمدتر میتواند به بررسی، تحلیل، درک، ماهیت و چیستی پدیده کمک بسزایی کند.روش: نظر به ضعف و کاستی عمده روشهای کمیتگرا نسبت به روشهای کیفیتگرا و استفاده از نظرسنجی و پرسشنامه به دلیل خردنگری حاکم بر آنها، در تحلیل واقعیات کشورهای اسلامی میتوان از روش جریانشناسی گفتمانی بهعنوان یک رویکرد نوین، بومی، کلاننگر و کارآمد جهت خوانش مسائل و شناخت فکری فرهنگی جهان پیرامون، از جمله جهان اسلام بهره گرفت. یافته ها: روش مذکور میتواند بهعنوان سرمشق و مدلی در فهم معنادارتر واقعیات عرصه بینالملل اسلامی مفید واقع شود. بنابراین در این پژوهش با همین روش به بررسی هویت سیاسی در اندیشه دو متفکر جهان اسلام پرداختیم.نتیجه گیری: روش پیشنهادی برای بخشی از مسائل جهان اسلام همچون مسئله روشنفکری، زنان، توسعه، آزادی، عدالت، دموکراسی، هویت و هویت سیاسی و... مفید است. لذا پژوهش پیش رو با ارائه یک روش و به دست آوردن روایی آن، راه تازه ای برای مطالعه و مواجهه با مسائل جهان اسلام را نمایش می دهد.
خلاصه ماشینی:
خرمشاد و همکاران (1396) در مقاله «گفتمان هویت ملی اسلامگرایی در عصر پهلوی و جمهوری اسلامی» از روش گفتمان برای تحلیل اندیشههای هویتی شهید مطهری و آیتالله خامنهای بهره میگیرد؛ مقاله خرمشاد نیز با انتخاب گفتمان بهمثابه روش، به بخشی از آنچه این پژوهش مدنظر دارد اشاره کرده است؛ به عبارتی سادهتر ترکیب روشهای بهکارگرفته شده در مقاله خرمشاد و فوزی و مرحلهبندی جدید میتواند خلاصهای از رویکرد روشی پژوهش حاضر باشد.
آیتالله خامنهای و حکومت هدف اصلی جریان اسلامگرا، استقرار حاکمیت الهی است؛ در همین راستا آیتالله خامنهای در سخنرانیهای مختلف ضمن یادآوری سخنانی از سید قطب بر تشکیل «حکومت اسلامی» بهعنوان حداقل کار مسلمانان تأکید داشته و معتقد است که نظام جمهوری اسلامی ایران از هزاران کتاب پیرامون تشکیل حکومت مؤثرتر است (خامنهای، 1388، 23 اردیبهشت)؛ وی فقه اسلام را مقررات اداره زندگی مردم معرفی کرده و بسان امام خمینی حکومت را فلسفه عملی فقه میداند (مشکانی، 1390: 55) و معتقد است که نگاه حکومتی و اجتماعی به فقه در ریزترین مسائل فقهی همچون «ماء الحمام» نیز جریان دارد (مشکانی، 1390: 60)؛ از طرفی وی ولایت را عینیت توحید در جامعه دانستهاند (حسینیان، 1383).