چکیده:
در این پژوهش وضعیت اسرا و برده های ایرانی دوران فتوح با استفاده از روش توصیفی -
تحلیلی -استنتاجی بررسی می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که در جریان فتوح، بخش بزرگی از
اسرا قتل عام می شدند. مردان قربانیان اصلی به شمار م یآمدند. با این حال، برخی از آنان همراه با زنان و
کودکان که بخش اعظم اسرا را تشکیل می دادند، به عنوان برده به سرزمین های عربی اعزام شدند. برده ها از حقوق ناچیزی برخوردار بودند و به مشاغل سطح پایین می پرداختند، اما تعدادی از آنان موفق شدند با
یادگیری علوم دینی و ادبی و یا تبحر در مسائل دیوانی به جایگاه بهتر ی دست یابند و در مواردی از
بردگی آزاد شوند. البته بردگان زن سهمی از این ترقی نداشتند. بیشتر آنان به عنوان کنیز خرید و ف روش
می شدند یا با اعراب و برده ها ازدواج می کردند. با بررسی تبار راویان حدیث که در طبقا تابن سعد
ذکر شده اند مشخص می شود که سهم برد هها در بافت جمعیتی حجاز بسیار قابل توجه بود.
خلاصه ماشینی:
با این حال ، برخی از آنان همراه بـا زنـان و کودکان که بخش اعظم اسرا را تشکیل می دادند، به عنوان برده به سرزمین های عربی اعزام شدند.
ابن عباس نقل می کند: «روزی کـه بریـره از بردگـی آزاد شـد شوهرش به نام مغیث سیاه پوست و برده خاندان مغیره بود و به خدا سوگند گویی هم اکنـون او را می بینم که در کوچه های مدینه درحالیکه اشـک هـایش فرومـی ریخـت از پـی بریـره 4 می رفت و می خواست رضایت او را به دست آورد و بریره نمی پذیرفت ».
چون مردم آنجا بازرگان و ثروتمند بودند و وقتی از سفر چین بازگشتند و متوجه شدند خانواده های آنها به اسارت درآمده و شـهر ویـران و متروکـه شـده 5 است ، با دادن فدیه اسرا را آزاد کردند و شهر دوباره به سرعت آباد شد.
) فقیه و محدث از پسـرش عمـرو نقـل شـده اسـت : «پدرم از بردگان (مملوک ) خاندان نصربن معاویه بود که پیمان نامه آزادی با آنـان نوشـته بـود و تعهدهای خود را انجام داده و آزاد شد خودم برده زنی به نام نمیر از تیره ازجد قبیله ثماله بـودم که مرا آزاد کرد من مقیم کوفه بودم و چون فتنه و جنگ جماجم (٨٠ ق .
عجلان جبر، جد محمدبن عصام (از محدثین اصفهان ) که در آن شهر به دسـت ابوموسی اشعری اسیر و سهم مره بن همدان شده بود، به دین اسلام روی آورد، در کوفه ازدواج کرد، سپس آزاد شد و پس از سال ها بار دیگر به اصفهان برگشت .