چکیده:
زمینه ها و تغییرات سیاسی و اجتماعی نقش مهمی در شکل دادن به آثار تصویری و هنری وابسته به حکومت دارد . نوشتار ها و مضامین روی سکه های ایرانی با سقوط و تاسیس حکومت ها دچار تغییرات محتوایی می گردد. فرمانروایان این سرزمین به علل مختلفی موجبات این تغییرات و تحولات را فراهم می نمودند. این پژوهش به روش ترکیبی میدانی و کتابخانه ای و به شیوه تاریخی – تحلیلی رابطه میان محتوای سک ههای دوره افشاریه، روند مضامین و شعائر مذهبی نقر شده و همچنین نگرش حکمرانان این سلسله نسبت به نقر این شعائ ر بر سکه ها را مورد بررسی قرار می دهد. مسئله نوشتارکنونی، بررسی سیر تحول مضامین و شعائر نقر شده بر سکه های دورة افشاریه به ویژه دوران نادرشاه به عنوان دوره ای پرتنش از منظر بحران مشروعیت و اندیشه های مذهبی است. به عبارت دیگر سعی دارد جایگاه سکه را به عنوان بازتاب دهنده و منتقل کننده این مفاهیم و تحول آنها آشکار سازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بینش و نگرش مذهبی حکمرانان این دوره، مضامین و محتوای سکه های رایج را تحت تاثیر قرار داد. علاوه براین، نخستین سکه های نادر با شعائر شیعی ضرب شده است، اما او بلافاصله پس از تاجگذاری با کنار نهادن شعائر شیعه و توسعه قلمرو، بر مضامینی که نمایشگر اقتدار و شوکت نادر است تاکید می کند. اهمیت موضوع در این است که با توجه به اینکه در حکومت افشاریه چالش های سیاسی بسیاری رخ داده است، آثار هنری و به طور خاص سکه های این دوران میتواند نمایشگر ظهور مضامین و نشانههای جدید باشد.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش به روش ترکیبی میدانی و کتابخانه ای و به شـیوه تاریخی –تحلیلی رابطه میان محتوای سکه های دوره افشاریه ، روند مضامین و شعائر مذهبی نقـر شـده و همچنین نگرش حکمرانان این سلسله نسبت بـه نقـر ایـن شـعائر بـر سـکه هـا را مـورد بررسـی قـرار می دهد.
ذکر این نکته قابل تأمل است که نادر با توجه به سیاست های خاص مذهبی خویش که در جهت رفع اختلاف شیعه و سنی بود، ابتدا دستور به حذف شهادتین و اسامی ائمـه (ع ) داد و بجای آن از عبارت «خلـدالله ملکـه » کـه مـورد قبـول شـیعه و اهـل سـنت بـود، در پشـت مسکوکات استفاده شد.
با توجه به اینکه نادرشاه در دوران حکومت خود مناطقی را به خاک ایران ضمیمه نمود، مسکوکاتی بـه نـام وی با القابی از قبیل صاحبقران ، گیتی پناه ، شاه شاهان ، السطان الاعظم در قلمـرو پهنـاورش بـه خط و زبان فارسی ضرب گردید که نشان از نفوذ و قدرت نادر دارد و در ذیل بـه برخـی از آنها پرداخته می شود.
با ملاحظه سکه های نادرشاه افشار در دوره های مختلف چنین دریافت می شود که بعد از قرن ها که بر مسکوکات ضرب شده در این سرزمین نام پروردگار و رسـول الله و بعـدها نـام خلفا و از زمان صفویه به بعد نام حضرت علی و ائمه اطهار (ع ) بر سکه ها آورده مـی شـد، بـا ضرب این سکه مفاهیم دینی و مذهبی از سکه ها حذف گردید و این رویه تا کسب قدرت بـه وسیله عادل شاه ادامه یافت .