چکیده:
آشناییزدایی یکی از اساسیترین مفاهیم مطرح در نظریة فرمالیستهای روس است که هدف آن، بررسی جنبههایی از زبان است که منجر به آفرینش ادبی میشود. تمهیدات ادبی به سبب کاربرد فراوان تکراری میشوند و توانایی ایجاد غرابت را از دست میدهند. در یک تعریف گسترده آشناییزدایی، عبارت از تمام شگردها و فنونی است که نویسنده یا شاعر از آنها بهره میبرد تا جهان متن را به چشم مخاطبان خود بیگانه بنمایاند. هنرمندان با ایجاد تغییرات در تمهیدات کهنه و تکراری، باعث برجسته شدن فرم و به وجودآمدن زبان ادبی میشوند. از طریق آشناییزدایی، شاعر دریافتهای عادی خواننده را تغییر میدهد که به این نوع کار، «تکنیک ادبی» نیز میگویند. در این مقاله، با عنوان «آشناییزدایی و برجستهسازی در آثار مهدی اخوان ثالث» تلاش شدهاست با تکیه بر دیدگاههای فرمالیستها در زمینة آشناییزدایی و برجستهسازی، اشعار این شاعر توانای ادب فارسی از جنبههای مختلف زبانی، بیانی، زیباییشناسی و «آشناییزدایی» که هدف اصلی این پژوهش است، تحلیل و بررسی شود. بررسیهای به عمل آمده در این مقاله نشان میدهد که اخوان از روش آشناییزدایی بسیار بهره بردهاست و بدین طریق، زبان شعری خود را برجسته نمودهاست.
خلاصه ماشینی:
بررسی انواع آشنایی زدایی درآثار مهدی اخوان ثالث * حسین فیروزی دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ، واحد ساوه ، دانشگاه آزاد اسلامی ، مرکزی ، ایران شهریارحسن زاده استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، آذربایجان غربی، ایران حسین آریان استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان ، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان ، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٥/٠٣/١١؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٦/١١/٠١) چکیده آشنایی زدایی یکی از اساسی ترین مفاهیم مطـرح در نظریـۀ فرمالیسـت هـای روس اسـت کـه هدف آن ، بررسی جنبه هایی از زبان است که منجر به آفرینش ادبی می شـود.
در این مقاله ، با عنوان «آشنایی زدایی و برجسته سازی در آثار مهدی اخوان ثالث » تلاش شده است بـا تکیـه بـر دیـدگاه هـای فرمالیسـت هـا در زمینـۀ آشنایی زدایی و برجســته ســازی ، اشــعار ایــن شــاعر توانــای ادب فارســی از جنبــه هــای مختلــف زبــانی ، بیــانی ، زیباییشناسی و «آشنایی زدایی» کـه هـدف اصـلی ایـن پـژوهش اسـت ، تحلیـل و بررسـی شـود.
٤. انواع آشنایی زدایی در شعر اخوان ثالث یکی از مهم ترین چالش های بحث هـنجارگریزی ، مشـخص کـردن مــرز مــیان زبـان هنجار و زبان فراهنجار اسـت ، اما «آنچه تا اینجا مسلم مینماید، این است که مـیتـوان بـه توصیف هنجارگریزی های بالفعل پرداخت .
٥. آشنایی زدایی معنایی شاعر با به کارگیری آرایه های زیباشناختی و معنایی، برجسته سازی ادبی می کنـد و «در زبان خودکار، هر واحد معنی دار زبان برحسب مؤلفه های معنایی خود و با توجه بـه قواعـد ترکیب پذیری معنایی به هنگام هـم نشـینی بـا واحـدهای دیگـر، تـابع محـدودیت هـایی در کاربرد است » (صفوی، ١٣٩٠: ٤٥).