چکیده:
تاریخ سیاسی- اجتماعی سدههای نخستین اسلامی در تبرستان با نام سادات علوی پیوندی دیرینه دارد.انتساب به آل محمد(ص) و امامان شیعه و تاثیرپذیری از سیاست تقابلی دربرابر دستگاه خلافت زمینه های اولیه مقبولیت علویان را بوجود آورد و به فرایندمهاجرت آنان به صفحات شمالی ایران دامن زد. از نتایج حضور اثربخش این سادات دارای وجاهت کاریزماتیک، تسهیل عزیمت جماعت علوی و ماندگاری آنان در تبرستان بود. این پژوهش بهدنبال یافت پاسخ این پرسش است که: بستر، دلایل و عوامل مقبولیت سادات در تبرستان پیش از تشکیل حکومت و احراز مشروعیت چه بوده است؟مطالعات تاریخی نشان میدهد مهمترین عامل، مقبولیت اجتماعی شدهی سادات علوی در تبرستان علاوه بر دارا بودن بن مایه های ایدئولوژیک مذهبی و رویکردهای شیعی مقبول راهبران مذهبی-سیاسی آنان می توانست در مدعای ایشان و رفتارهای تعاملی آنان با دو گروه سیاسی – اجتماعی اسپهبدان محلی و توده مردم متجلی شود.واکاوی این مظاهر مقبولیت آفرین و مشروعیت زا خواست مقاله حاضر است. پژوهش پیش رو ضمن دسته بندی منابع و گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانهای و توصیفی بر آن است زمینه ها و عوامل مقبولیت اجتماعی-سیاسی سادات علوی در تبرستان را بازشناسی نماید.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش به دنبال يافت پاسخ اين پرسش است که : بستر، دلايل و عوامل مقبوليـت سادات در تبرستان پيش از تشکيل حکومت و احراز مشروعيت چه بوده است ؟ مطالعات تاريخي نشان مي دهد مهمترين عامل ، مقبوليت اجتماعي شده ي سادات علوي در تبرستان علاوه بر دارا بودن بن مايه هاي ايدئولوژيک مذهبي و رويکردهاي شيعي مقبول راهبـران مذهبي -سياسي آنان مي توانست در مدعاي ايشان و رفتارهاي تعاملي آنـان بـا دو گـروه سياسي – اجتماعيِ اسپهبدان محلي و توده مردم متجلي شود.
نظر به اين که بانيـان ايـن نگـره ، پـاي بـه منطقه ي نهاده بودند که ساکنان آن به واسطه ظلم و ستم کارگزاران دستگاه خلافت چنـدان اقبالي به مسلمانان نداشتند و اين عدم علاقه را با برپايي قيام هايي به رهبري اسپهبدان ، عليه عمال و کارگزاران محلي خلفا نشان مي دادند؛ از اين رو شيوه تعامل سادات زيدي به عنـوان کنشگران عرصه سياسي فرهنگي با مردم و حاکمان محلي براي ايجـاد و کسـب مقبوليـت سياسي - اجتماعي مهم مي نمايد.
٢. اثربخشي قيام يحيي بن عبدالله (١٧٠ق ) در مشـروعيت بخشـي علويـان تبرستان از هنگام تسلط اعراب مسلمان در ايران و پذيرش تدريجي آيين اسـلام توسـط مـردم ايـن سرزمين همراه با قوانين و احکام جديد برخي از سنت هاي عرب نيـز بـا انديشـه و رسـوم بومي آميخته و مجموعه آن در اين مرز و بوم به منزله بخشي از خلافت اسلامي جاري شد.