چکیده:
قطبالدین راوندی از شارحانمتقدّم نهجالبلاغه است که در تبیین کلمات امیرالمومنین(ع) توجه ویژهای به واژگان غریب نهجالبلاغه داشتهو شرح خود را با رویکردی ادبی تالیف کرده است.مقاله حاضر کوشیده است تا به روش توصیفی- تحلیلی، روش لغوی قطبالدین راوندی در کتاب منهاجالبراعه فی شرح نهجالبلاغه را بررسی و نقش واژگان در فهم حدیث را تبیین نماید و چگونگی بهرهگیری وی از ویژگیهای ایندست از متون نهجالبلاغه را نشان دهد. قطبالدین راوندی در بیان معانی مفردات گاه بااستناد به کتب لغت و گاه بدون استناد به دیدگاه لغویون و عمدتا به صورت تقلیدی اقدام کرده و به مولفههایی چون: گوهر معنایی، فروق اللغه، ترادف معنایی، معانی و واژگان اضداد، مشترک لفظی، ابدال در کلمات، ادغام و اعلال واژگان، توجه نشان داده و به تبیین معنای واژگان نهجالبلاغه پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
قطب الدين راوندي در بيان معاني مفردات گاه با استناد بـه کتـب لغت و گاه بدون استناد به ديدگاه لغويون و عمدتاً به صورت تقليـدي اقـدام کـرده و بـه مؤلفه هايي چون : گوهر معنايي ، فروق اللغـه ، تـرادف معنـايي ، معـاني و واژگـان اضـداد، مشترک لفظي ، ابدال در کلمات ، ادغام و اعلال واژگان ، توجه نشان داده و به تبيين معنـاي واژگان نهج البلاغه پرداخته است .
براي نمونه ، وي در تبيين واژه «فطرت » بـه عبـارتي اسـتناد کرده است که عيناً در کتاب تهـذيب اللغـه موجـود اسـت (نـک : راونـدي ، ١٤٠٦: ٣٠٣/١؛ ازهري ، ١٤٢١: ٢٢٢/١٣) و يا در شرح واژه «خاسئه » عبارتي دارد که دقيقاً در کتاب جمهرة اللغه آمده است (نک : راوندي ، ١٤٠٦: ٣٩٨/١ و ابن دريد: ١٩٨٨: ١٠٩٦/٢؛) و يا در توضيح واژه «القماء» جمله اي آورده است که عيناً در کتاب المحيط في اللغه ذکر شده است (نـک : راوندي ، ١٤٠٦: ٢١٣/١ و صاحب ، ١٤١٤: ٦٠/٦)١ لکن نکته حائز اهميّت آن اسـت کـه در نگره عالمان اسلامي پيشين ، نظام ارجاع دهي به شيوه امروزي وجود نداشته است و ايشـان جز موارد اندک به ذکر منابع خود نمي پرداختند، مخصوصاً زماني که سـخن مـورد نظـر، بـا مذهب لغوي ، روايي ، تفسيري و يا کلامي ايشان سازگار و هماهنگ بوده است ، از ايـن رو، شرح منهاج البراعه راوندي نيز در چنين فضايي تدوين يافته است و عدم ارجـاع بـه منـابع لغت مورد استناد، امري رايج و متداول محسوب مي گرديده است .
٤. ٥ بيان معاني و واژگان اضداد يکي ديگر از ويژگي هاي روش قطب الدين راوندي در واژه شناسي ، بيـان معـاني و واژگـان اضداد است ؛ وي اين ويژگي را به دو شيوه در شرح منهاج البراعـه انعکـاس داده اسـت : در شيوه اوّل ، شارح به معاني متقابل يک کلمه ، اشاره کرده و در برخي موارد، به گزينش معناي صحيح کلمه پرداخته است .