چکیده:
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی جریانهای موثر در انحطاط ژئوپولیتیکی در منطقهی غرب آسیا و سیر تحولات سیاسی-ژئوپولیتیکی این منطقه و تاثیر جهانبینی جریانهای جهادگرای سلفی بر شکلگیری سیر جدید انحطاط ژئوپولیتیکی منطقه است. در این مقاله تلاش گردید تا به دو سیر مهم و اساسی در سیر انحطاط ژئوپولیتیک منطقهی غرب آسیا یعنی تنزل الگوی نظم خلافت به الگوی ناسیونالیستی عربی-ترکی، و در نهایت تنزل این الگو به الگوی نظم خرده هویتگرایانه پرداخته و ضمن بررسی چالشها و آسیبهای پدیدآمده در این دو سیر، جهانبینی جریانهای سلفیِ جهادی در دورهی پس از اشغال عراق (م2003-2018) مورد بررسی قرار گیرد و کیفیت دامنزدن آن به دومین سیر تنزل و انحطاط ژئوپولتیک منطقه واکاوی گردد. شیوه پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و اطلاعات با روش مطالعه کتابخانهای گردآوری شدند. یافتهها نشان داد، جهانبینی جغرافیاییِ جنبشهایِ سلفیِ جهادی نقش مهمی در شکلگیری آنارشیِ هویتی، تحریک خرده هویتهای موجود و در نهایت زمینهسازی برای درهم شکسته شدن یا تضعیفِ نظم ژئوپولیتیکیِ برآمده از قرارداد سایکس-پیکو در منطقه غرب آسیا داشته است. جنبشهای مزبور، با نفیِ خشونتبار و نظامیمحورِ مرزهای ساختگیِ موجود در منطقهی غرب آسیا، بر سه حوزهی مختلف: خرده هویتهای سنّی در داخل قلمرو دولت- ملتهای منطقه، سایر خرده هویتهای موجود در داخل قلمرو هر دولت- ملت و در نهایت سایر گروههای خرده هویتی در خارج از مرزهای ملیِ کشورهای منطقه (اعم از سنّی و غیرسنّی) تاثیر گذاشته و نوعی از آنارشی و انحطاط ژئوپولیتیکی را پدید آورده است که میتواند تجزیهی دگربارهی منطقه را درپی داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
جهان بيني جغرافيايي سلفيت جهادي و آينده ي ژئوپوليتيک غرب آسيا؛ با تاکيد بر تحولات عراق و سوريه تاريخ دريافت : ١٣٩٨/١/٢٩ تاريخ تأييد: ١٣٩٨/٣/٢٢ هادي معصومي زارع *١ ** محمدصادق کوشکي هدف اصلي پژوهش حاضر بررسي جريان هاي موثر در انحطاط ژئوپـوليتيکي در منطقـه ي غرب آسيا و سير تحولات سياسي-ژئوپوليتيکي اين منطقه و تاثير جهان بينـي جريـان هـاي جهادگراي سلفي بر شکل گيري سير جديد انحطاط ژئوپوليتيکي منطقه است .
در اين مقالـه تلاش گرديد تا به دو سير مهم و اساسي در سير انحطاط ژئوپوليتيک منطقه ي غـرب آسـيا يعني تنزل الگوي نظم خلافت به الگوي ناسيوناليستي عربي -ترکي ، و در نهايت تنزل ايـن الگو به الگوي نظم خرده هويت گرايانه پرداخته و ضـمن بررسـي چالش هـا و آسـيب هاي پديدآمده در اين دو سير، جهان بيني جريان هاي سلفي جهـادي در دوره ي پـس از اشـغال عراق (م ٢٠٠٣-٢٠١٨) مورد بررسي قرار گيرد و کيفيت دامن زدن آن به دومين سير تنزل و انحطاط ژئوپولتيک منطقه واکاوي گردد.
در ايـن راسـتا، جهـان بينـي جغرافيـايي سـلفيت جهادي و گفتمان هويتي دگرستيزانه و دولـت - ملـت سـتيزانه ي جنبش هـاي جهـادگراي سلفي را ميتوان يکي از مهم ترين عوامل و اسباب شکل گيري و تشديد خرده هويت گرايي در سطح منطقه ي غرب آسيا توصيف نمود که از يک سو به واکنش ديگر الگوهـاي خـرده هويت جويانه براي دفاع از خود منتهي شده ؛ و از ديگر سو به تجربه ي شکل دهي به نظـم سياسي مستقلانه ي خود انجاميده است .