چکیده:
تبیین موضوع: شناخت و تحلیل فضا از طریق هدفها و فرایندهایی که آن را قوام بخشیدهاند اهمیت زیادی دارد. این اهداف و فرایندها توسط ساختارها، قوانین و نهادهای موجود که در ایجاد ناعدالتی تاثیر بسزایی دارند تهیه و پیادهسازی میشوند. در این میان، سیاستگذاری عرصه مهم و قدرتمندی در تولید فضا و ایجاد عدالت یا ناعدالتی فضایی به شمار میرود. بر این اساس عدالت فضایی یک ابزار مفهومی است که در چارچوب آن میتوان پویایی، فرایندها و ابزارهای تولید فضای شهری را در دستیابی به شهری عدالت محور مورد بررسی و تحلیل قرار داد. در این راستا هدف اصلی این پژوهش، تحلیل محتوای سیاستگذاری مدیریت شهری در چارچوب معیارهای گفتمان عدالت فضایی میباشد.
روش: از آنجایی که طرح جامع شهر تهران سند اصلی در حوزه سیاستگذاری شهری است؛ در این مقاله به عنوان نمونه معرف اسناد سیاستگذاری انتخاب و با استفاده از روش کیفی و تحلیل تم، اصول و مولفههای مورد توجه در ارتباط با گفتمان عدالت فضایی از آن استخراج و تحلیل شده است.
یافتهها:یافتههای پژوهش نشان میدهد که این سند به معیارهای نفی حاشیهای شدن، همه شمولی، برابری فرصتها و مشارکت توجه بیشتری داشته است. در مورد معیارهای تنوع، شفافیت و توافق، شواهد به دست آمده حاکی از توجه کمتر سند به اصول و مولفههای موجود در این معیارها میباشد. در زمینه معیارهای آزادی و تفاوت نیز؛ سند در حد برخی ایدههای کلی که فاقد سیاست پیشنهادی مشخص میباشد باقی مانده است.
نتیجهگیری: نتایج پژوهش نشان میدهد در سند در سیاستگذاری مدیریت شهری تهران، برخی زمینهها و ابعاد عدالت فضایی مورد توجه قرار گرفته است که میتوان آن را به وجود نسبی «عدالت حالت فضایی» در سیاست گذاری مدیریت شهری تعبیر کرد.
خلاصه ماشینی:
روش : از آنجايي که طرح جامع شهر تهران سند اصلي در حوزه سياست گذاري شهري است ؛ در اين مقاله به عنوان نمونۀ معرف اسناد سياست گذاري انتخاب و با استفاده از روش کيفي و تحليل تم ، اصول و مؤلفه هاي مورد توجه در ارتباط با گفتمان عدالت فضايي از آن استخراج و تحليل شده است .
نگارندگان در اين پژوهش در صدد بررسي موضوع ها و مقوله هاي مورد توجه سياست گذاري مديريت شهري در حوزه عدالت فضايي با استفاده از تحليل کيفي سند طرح جامع مصوب سال ١٣٨٦ بوده اند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ١- ابزار مفهومي مؤلفه هاي سياست رهايي بخش متأثر از حالت فضايي از نظر ديکسي (منبع : نگارندگان با استنتاج از ديکسي ، ١٣٩٢) بنابراين در جهت تحليل گفتمان عدالت فضايي شهري و نيز براي شناخت مکانيزم فضاي شهري همان طور که نظريه پردازان اين حوزه همانند سوجا و ديکسي نيز بر روي آن تأکيد دارند؛ شناخت هدف ها و فرايندهايي که در شکل - گيري و توليد فضا تأثيرگذارند اهميت زيادي دارد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل ٤- شبکه تم هاي مرتبط با گفتمان عدالت فضايي در سند سياست گذاري مديريت شهري در شهر تهران در زمينه معيار تفاوت ، پذيرش شرايط متفاوت فرهنگي ، اجتماعي ، اقتصادي و محيطي در سياست گذاري و برنامه ريزي و در توزيع منابع و خدمات شهري اهميت زيادي دارد.