چکیده:
هدف این تحقیق، بررسی جلوههای گذار دوم جمعیتی شهر تهران است که از نظر کاربردی، ماهیت توصیفی- پیمایشی دارد و از نظر روش جمعآوری دادهها از نوع میدانی است. جامعهآماری تحقیق 384 نفر از زنان ازدواج کرده شهر تهران با استفاده از روش تصادفی ساده می باشد. برای سنجش روایی آن، از روش اعتبار صوری استفاده گردیده، و برای سنجش پایایی آن از روش آلفای کرونباخ استفاده شده که مقدار آن برای تمام متغیرهای مورد مطالعه(هم مستقل و هم وابسته) مورد قبول واقع شده است. نتایج تحقیق مبین این مهم است که نشانه هایی از ورود شهر تهران به گذار دوم جمعیتی با سطح بالایی از تمایل به طلاق و کاهش در میزان اجباری بودن ازدواج وجود دارد و سطح پایین سایر متغیرها به دلیل عدم تغییر در نظام خانواده در کشور منطقی به نظر می رسد. نظر به تغییرات سریع جامعه، وقوع سایر جنبههای گذار دوم جمعیتی نظیر افزایش همخوابگیها و سقط جنین خارج از ازدواج، تمایل به بیفرزندی قطعی و... که آمار رسمی از آن موجود نیست، دور از ذهن نمی نماید که این امر باید با انجام تحقیقات مستمر و آمارگیری غیررسمی رصد شود. لذا میتوان پیشنهاد کرد با توجه به انجام این تحقیق در شهر تهران، محققان و پژوهشگران با بررسی این پدیده در دیگر شهرهای کشور به ثبت مشاهداتی دقیق تر بپردازند تا افق روشن تری از تغییرات جمعیتی کل کشور حاصل شود و در برنامه ریزی های کلان کشور به کار آید.
خلاصه ماشینی:
نتایج تحقیق مبین این مهم است که نشانه هایی از ورود شهر تهران به گذار دوم جمعیتی با سطح بالایی از تمایل به طلاق و کاهش در میزان اجباری بودن ازدواج وجود دارد و سطح پایین سایر متغیرها به دلیل عدم تغییر در نظام خانواده در کشور، منطقی به نظر میرسد.
) (که متأثر از نظام جهانی و همچنین سیاست های جمعیتی کشورمان بوده است ) رخ داده و در آستانه ورود به این مرحله جمعیتی قرار دارد، لذا توجه به این مسئله و پرداختن به بررسی جلوه های گذار دوم جمعیتی شهر تهران به دلیل ساختارهای حاکم بر بیشتر خانواده ها و جامعه از ضرورتی بالا برخوردار است .
براساس نظریه "ون دوکا" متغیرهایی نظیر کاهش میزان ازدواج و اجتناب از ازدواج اجباری، افزایش سن زنان در اولین ازدواج ، افزایش میزان جدایی و طلاق ، تأخیر در فرزندآوری ناشی از ازدواج و افزایش فاصله سن مادر در اولین ازدواج تا سن مادر در تولد اولین فرزند، تمایل به بیفرزندی قطعی، کاهش باروریهای ناخواسته و برنامه ریزی برای فرزندآوری با به کارگیری 1- Solsona, P ابزارهای نوین جلوگیری از بارداری و اقدام به سقط ، برخی از جلوه های ورود به مرحله گذار جمعیتی دوم میباشد (٣٩٦ :٢٠٠٢ ,van de Kaa).
بر این اساس در تحقیق حاضر سعی بر این است ، از نظریه "ون دوکا" به علت پرداختن به متغیرهای گسترده تر و نزدیکی بیشتر به حوزه مطالعاتی استفاده شود و برخی از جلوه های گذار دوم مطرح شده در این نظریه مورد ارزیابی در مورد شهر تهران قرار گیرد (٤٤ :٢٠٠٥ ,Goode).