چکیده:
نقالی شاهنامه و تعزیهخوانی از هنرهای بومی ایران هستند که از دیرباز تاکنون طرفداران بسیاری داشتهاند. این دو هنر، عناصر اصلی نمایش را یکجا به روی صحنه میبرند و گزارشی هنرمندانه و موسیقایی از جدالهای تاریخی - مذهبی و پهلوانی ارائه میکنند. جستار حاضر با شیوه توصیفی- مقایسهای، دو هنر نقالی و تعزیهخوانی را از دید عناصر اجرایی مورد سنجش قرار میدهد. دو هنر مذکور دارای شباهتهایی همچون: تقسیم دوگانة آواها یعنی: 1. «آواهای مختلف نقال در نمایش» و 2. «تقسیم بازیگران تعزیه به دو دستة مخالفخوانو موافقخوان»، «ایجاد جریان موضوعی واحد در زمینة ستیز حق و باطل و خیر و شر» و «همچنین نگاشتن نمایش صحنه در نسخه و طومار» است. از سوی دیگر، تعداد بازیگر، چهرة ظاهری بازیگران، داشتن لباس مخصوص و موسیقی میانمتن از وجوه افتراق بین دو هنر نقالی و تعزیه است. یافتههای پژوهش این انگاره را نیز سامان میدهد که تعزیه، گونهای منشعب از هنر نقالی است. اما نمایش تعزیه به واسطه جریان یافتن آیین و مذهب در جوهرة آن، در میان مردم بیشتر جلوه یافته و صورت ساخته پرداختة آن، روند رو به رشدی را طی کردهاست و نسبت به نقالی، نمود شکوهمندتری را در عناصر اجرایی داشتهاست.
خلاصه ماشینی:
com A comparison of Elements in Performing Naqqali (Iranian Dramatic Storytelling) and Ta’zieh (Shi’ites Passion play/ Condolence Theater) 1 Samaneh Kiani Bidgoli Master student of Persian Language and literature of Qom University 2 Aghdas Fatehi Professor assistant of Persian language and literature department of Qom Unvrsity (Received: 2018/7/27; Accepted: 2019/5/17) Abstract Naqqali of Shah-nameh (Persian: “Book of Kings”, celebrated work of the epic poet Ferdowsi) and Ta’zieh Khani (which signifies Ta’zieh Drama/ A Ta’zieh production) are considered to be as indigenous arts of Iran which have been widely popular ever since the ancient times.
همچنين در مقالاتي چون: «تعزيه، نافجارنشانهها» از محمـود عزيـزي و ديگـران (١٣٩٥)، «ن شـانهشناسـي فضـاي نمايش تعزيه» از سـهيلي و مهـاجرپور (١٣٩٢)، «موسـيقي دسـتگاهي بسـتري مناسـب بـراي شکل يگري تعزية يارناي» از عبدلاحسين متخاباد (١٣٩٥) ونيز در آثاري از يپتر چلکوسـکي (١٣٧٠)، فرح يگانـه (١٣٨٧) ولـيلا تقـوي (١٣٩٦)،نکـات مهمـي دربـارة سـير ياـن هنـر و تاريخچة آن آورده شدهاست.
بازيگر در نمايش هاي نقالي و تعزيه بازي گرينماي شي اسـت بـا قاعـده کـه در نديـايي خـاص شـکل مـي يگـرد و «بـازي گر مرکزيترين عامـل در زمـره عوماـل خلـق تـئاتر ن(مـاي ش) اسـت» (سرسـنگي، ١٣٩٢: ٥٨).
بدينترتيب بـا آنکـه در دو هنرنقالي و تعزيه تماشاگر عنصري اساسـي اسـت، ماـا در هنـر تعزيـه تماشـاگر، گـويي همرها با شبيهخوناان وارد اجرا ميشود و به جاي ارتباطي دورادور، به صورت مشـارکتي بـا آنها رباطه برقرار ميکند و حتي «بانحوهنشستن و ياستادن خود بـه صـحنه شـکل مـي دهـد» (رهبرنيا و داوري، ١٣٩٦: ٢٣).
An Introduction to Performing Naqqali (Iranian Dramatic Storytelling) and Narratives in Iran.