چکیده:
مسئله این مقاله، دستیابی به دستگاه معرفتی تولیدکننده تعریف عدل، شاخصها و معادلات عدالتورزی است. در این مقاله، با ابتنا بر «پارادایم شبکهای» و «روش تحقیق شبکهای» و «بسته مفاهیم بنیادین»، که هر سه متخذ از دیدگاه معرفتی اسلام است، تعریفی از عدالت ارائه شده و با رویکرد سیستمی و توجه به مقیاس «شبکه هستی»، نقطه شروع فرایند «تحقق عدالت»، هسته مرکزی، و راهبرد حاکم بر فرایند و مراحل آن بهصورت قدمبهقدم، در قالب یک دستگاه آکسیوماتیک عرضه شده است.
براساس این تحلیل، عدالت عبارتاست از: «نسبتی میان نیازها و امکانات، که منجربه زمینهسازی برای رشد در مقیاس شبکه هستی شود» و نظریه «عدل شبکهای» یعنی تعیین معادله مطلوبیت در مقیاس شبکه هستی، بهطوریکه برایند پنج مولفه مطلوبیت جسمی، فکری و روحی، محیطی، جمعی و مطلوبیت پایدار (با میل به پایداری بینهایت) باشد؛ و مراحل تحقق عدالت عبارتاند از: تشخیص نیاز (در مقیاس شبکه هستی) ← تشخیص امکانات (در مقیاس شبکه هستی) ← تعیین زمینه لازم برای استفاده از امکانات به جهت رفع نیاز (تحقق رشد) ← تعیین نسبت میان نیازها و امکانات (تعریف معادله حرکت)، براساس مطلوبیت پنجمحوره عدل شبکهای.
خلاصه ماشینی:
عدل شبکهای توصیف و تبیینی از عدالت با اقتباس از مبانی معرفتیِ اسلام (پیشنهادی برای «نظریۀ پایه در حیطههای مختلف عدالت») شیخ عبدالحمید واسطی 1 چکیده مسئلۀ این مقاله، دستیابی به دستگاه معرفتیِ تولیدکنندۀ تعریف عدل، شاخصها و معادلات عدالتورزی است.
براساس این تحلیل، عدالت عبارتاست از: «نسبتی میان نیازها و امکانات، که منجربه زمینهسازی برای رشد در مقیاس شبکۀ هستی شود» و نظریۀ «عدل شبکهای» یعنی تعیین معادلۀ مطلوبیت در مقیاس شبکۀ هستی، بهطوریکه برایند پنج مؤلفۀ مطلوبیت جسمی، فکری و روحی، محیطی، جمعی و مطلوبیت پایدار (با میل به پایداریِ بینهایت) باشد؛ و مراحل تحقق عدالت عبارتاند از: تشخیص نیاز (در مقیاس شبکۀ هستی) ← تشخیص امکانات (در مقیاس شبکۀ هستی) ← تعیین زمینۀ لازم برای استفاده از امکانات به جهت رفع نیاز (تحقق استادیار گروه منطق فهم دین پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
آیا عدالت بهمعنی «تساوی مطلق» صحیح است؟ پاسخ نظریه به این مسئله: «عدالت تابعی از نیازها است و بهعلت تفاوت افراد در نیازها و سطوح آن، باید امکانات رفع نیاز متناسب با آن در نظر گرفته شود، پس تساوی مطلق، جز در نیازهای کاملاً مشترک با موقعیت کاملاً مشترک در استفاده از امکانات معنادار نیست».
اگر عقیدۀ فرد بهعنوان یک دانش که از منابع و امکانات بشر شمرده میشود سبب رفع نیازِ صادقِ او شود و رشد در مقیاس شبکۀ هستی ایجاد کند، بیان آن عادلانه و حق است و هرگونه اظهار عقیده که در پاسخ به نیازی کاذب باشد و در معادلۀ مطلوبیت پنجمحوره معنادار نشود، ناعادلانه و ظلم است.