چکیده:
تحکیم خانواده از طریق پیشگیری یا ساماندهی مشکلات آن» دغدغه مهم
مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران و کارشناسان مسائل اجتماعی است. تا
کنون نیز کارشناسان علوم مختلف» طرحهای متنوعی برای آن ارائه کردهاند؛ اما
به سبب چندلایه بودن مشکلات خانواده» طرحهای تکساحتی متخصصان علوم
مختلف نتوانسته آنطور که انتظار میرود برای مدیریت مشکلات خانواده مژثر
باشد. در این پژوهش» در رویکردی میانرشتهای و با بهرهگیری از علوم مرتبط با
خانواده» مناشی آسیبهای خانواده شناسایی و متناسب با آن نظام جامع حمایت
از خانواده در حقوق عمومی ایران طراحی میگردد. این طرح مناشی مشکلات
خانواده را به نادانی» ناتوانی و نافرمانی بازمیگرداند و متناسب با این آسیبهای
سهگانه» سه راهبرد کلان «آموزش و مهارتافزایی»، «حمایت و توانافزایی» و
«مشاوره و داوری» را به عنوان مسئولیتهای مهم دولت برای مهار آنها بررسی» و
راهکارهای اجرایی هر یک را تبیین میکند.
خلاصه ماشینی:
آسیب ناتوانی ناتوانی در لغت معادل عجز و عدم قدرت بر انجام کاری است (راغب، 1412، ص547؛ جوهری، 1407، ج3، ص883)؛ ولی منظور از آن در این نوشتار مفهوم فقهی و حقوقی آن است؛ بنابراین شامل ناتوانی طبیعی و حکمی میگردد؛ زیرا در قرآن و روایات، ضرر (کلینی، 1407، ج5، ص292) و حرج (حج: 78؛ مائده: 6) نفی شده و در فقه اسلامی توانایی ضرری یا حرجی در حکم عجز است (بجنوردی، 1419ق، ج1، ص209 و 247؛ مصطفوی، 1421ق، ص296).
ممکن است نافرمانی از سوی زوجین و به صورت متقابل باشد که از آن به شقاق تعبیر میشود (نساء: 35)؛ زیرا شِقاق (به کسر) در لغت به معنای دو نیم شدن (جوهری، 1407ق، ج4، ص1502) یا مشقت و دشواری است (مصطفوی، 1360، ج6، ص93)؛ و از نظر فقهی به کراهت توأم یا خصومت متقابل (حلبی، 1417ق، ص353؛ مروارید، 1410ق، ج19، ص544؛ مؤمن سبزواری، بیتا، ص190؛ بحرانی، 1405ق، ج24، ص622؛ روحانی، 1412ق، ج22، ص253) یا نشوز متقابل (عاملی، 1413ق، ج8، ص364؛ نجفی، بیتا، ج31، ص200 و 204) معنا شده است.
مرکز مشاوره به ترتیبی که در قانون حمایت خانواده ذکر شده است، از توان کارشناسی مطلوبی برخوردار است؛ ولی مشکلش این است که اقارب زوجین در آن حضور ندارند.