چکیده:
حکیم ابونصر فارابی» در دو اثر بسیار مهم و ارزشمند خویش» سیاست المدنئیه و
آراء اهل مدینه فاضله به ویژگیهایی در شهرها و ساکنان شهرها اشاره کرده است.
وی برای نخستین بار در تاریخ فلسفه اسلامی» از شهری آرمانی و از خصایص
اجتماع مدنی سخن به میان میآورد. این پژوهش به دنبال ارتباطی است میان
نادان شهرهای فارابی و نادانمحلههای امروزء که آیا میتوان این دو را با هم
تطبیق داد یا خیر؟ اگر میشود» نمود کالبدی و شخصیتی صفات نادانشهرها و
مردم آن چگونه است؟ همچنین میتوان از خلال آنها و تحقیق و تفحص در متن
موضوعات آن» و با بررسی و تطبیق نشانهها با شهرهای معاصرء نقدی بر امروز
داشت. لذا هدف این تحقیق شناسایی دقیق ویژگیهای کالبدی نادانشهرها بر
اساس جستوجوی متنی و تطبیق آن با شهرهای معاصر جهت نقد وضع موجود
نیز میباشد. در این پژوهش که در آن از روشهای اسنادی ) کتابخانهای)» تحلیل
محتوای متن» روش دلفی و پرسشنامه از دو محله مشهد بهره برده شده» تلاش
شده است تا با رویکردی ویژه و مشخص و به زبانی گویا به ویژگیهای نادان
شهرهای فارابی اشاره گردد.
بنابراین با توجه به ویژگیهای کالبدی نادان محلهها که با استفاده از تحلیل
متون و روش دلفی به دست آمدء و سنجش آنها با سرانههای مطلوب کاربریها
در محله» میتوان به نارساییها و دلایل پدید آمدن نقصهای شخصیتی و تفکر
افراد پی برد. مهمترین بخش پژوهش, به دست آوردن نمود کالبدی صفات
نادانشهر فارابی و ارتباط کالبد با تفکر و شخصیت افراد ساکن در محله است که
با پرسشنامه سنجیده میشود.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش به دنبال ارتباطی است میان نادان شهرهای فارابی و نادانمحلههای امروز، که آیا میتوان این دو را با هم تطبیق داد یا خیر؟ اگر میشود، نمود کالبدی و شخصیتی صفات نادانشهرها و مردم آن چگونه است؟ همچنین میتوان از خلال آنها و تحقیق و تفحص در متن موضوعات آن، و با بررسی و تطبیق نشانهها با شهرهای معاصر، نقدی بر امروز داشت.
پیشینه تحقیق درباره ارتباط فارابی، مدینه فاضله، عدالت و روششناسی با زندگی انسانهای معاصر و آرمانشهر اسلامی، پژوهشهایی انجام شده است؛ از جمله مقاله سعیده محتشم امیری با عنوان «بررسی صفات شهر مطلوب اسلامی از منظر حکیم ابونصر فارابی» که در آن میتوان به صفات شهر مطلوب اسلامی از منظر این حکیم برجسته مسلمان دست یافت و در پی طراحی الگوی شهر اصیل اسلامی ایرانی است.
انتخاب محلات بر اساس سطح درآمد و اقتصاد مردم محله بوده که به عنوان معیاری از طرف سازمان مسکن و شهرسازی شهر مشهد برای ارزیابی نابرابری اقتصادی (طبقات اقتصادی) انتخاب شده و این معیار به دستهبندی مناطق سیزدهگانه مشهد به پنج سطح درآمدی انجامید؛ به گونهای که منطقه 1 (سجاد و احمدآباد) بالاترین سطح درآمد و مناطق 4 و 5 کمترین سطح درآمد را به خود اختصاص دادند (جدول شماره 1).
سیاست المدنیه و آراء اهل مدینه فاضله دو اثری هستند که این حکیم مسلمان در آنها به ویژگیهای شهرهای مختلف اشاره کرده و برای استخراج صفات نادانشهرها در این مقاله، از آنها بهره برده شده است.