چکیده:
صاحبنظران برای وصی شرایط و اوصافی در نظر گرفتند. از جمله این شرایط میتوان به اهلیت و کمال، کفایت و قدرت، بینایی و شنوایی، اسلام، عدالت، امانت و وثاقت، حریت و ذکوریت اشاره کرد. وجود برخی از شرایط مذکور (شرایط عمومی قراردادها) در سایر اعمال حقوقی نیز الزامیست اما دستهای دیگر از شرایط مانند اسلام، عدالت و ذکوریت، به دلیل وضعیت خاص نهاد وصایت فقط در مورد وصی مطرح شدهاند که پذیرش اشتراط اوصاف خاص برای وصی در مقام عمل آثاری زیادی دارد. لذا ضروریست که در قالب یک بحث منسجم به آن پرداخته شود. از بررسی آرای مختلف این مطلب استنتاج میشود که وصی باید امین باشد و فقدان وصف عدالت و ذکوریت به وصایت آسیبی وارد نمیآورد و شرط اسلام نیز جز در برخی موارد خاص، نمیتواند به عنوان شرط کلی برای احراز سمت وصایت شرط باشد.
The will is a kind of legal-social entity and one of the most widely used and important subjects in Islamic jurisprudence, which has been advocated and emphasized by the Islamic religion and has been discussed repeatedly by jurists and lawyers. But over time, new issues have arisen about this legal-juridical institution that needs to be further explored, while Iran's law has not discussed expeditiously, contrary to Islamic jurisprudence, and this abbreviation has led to the creation of many ambiguities that unfortunately have not been answered by lawyers. The specificity of Wills institution; in view of the fact that the beginning of the testator assignment is related to the time after the death of testator, and at that time there is no longer any time in which to decide on the issues of authority in the task of determining and deciding; caused doubling the importance and necessity of the discussion about the assignment of these ambiguities. In the present study, the traits and requirements for the executor will be known and different views will be examined in this regard, after which the guarantee for the lack of necessary conditions and the valid time for having them, will be determined. Eventually the result of the research is that in addition to the general conditions, the executor must be sure and trustworthy and, in some cases, be Muslim, and the existence of other conditions in him (except in the manner specified by testator) is not necessary.
خلاصه ماشینی:
وجود برخی از شرایط مذکور (شرایط عمومی قراردادها) در سایر اعمال حقوقی نیز الزامیست اما دسته ای دیگر از شرایط مانند اسلام ، عدالت و ذکوریت ، به دلیل وضعیت خاص نهاد وصایت فقط در مورد وصی مطرح شده اند که پذیرش اشتراط اوصاف خاص برای وصی در مقام عمل آثاری زیادی دارد.
در مورد آیه نفی سبیل هم برخی بعد از تردید وارد کردن به اشاره داشتن کلمه «سبیل » به ولایت و سلطنت ، با استفاده از قیاس میان سایر عقود با وصایت ، این طور استدلال کردند که حتی اگر بپذیریم که سبیل به ولایت و سلطنت اشاره دارد، آنگاه در همه عقودی که یکی از طرفین کافر باشد و موضوع عقد انجام کاری توسط مسلمان باشد، این عقد باید با توجه به قاعده نفی سبیل باطل باشد، در حالیکه چنین نیست .
این که عده ای از فقها در بیان اشتراط عدالت در وصی از عبارت «لا یجوز»١ استفاده کردند (شیخ مفید، ١٤١٣ق ، ص ٦٦٨)، این شبهه را ایجاد کرده است که آن ها قائل به نظر دیگری هستند و هر چند که تعیین شخص غیرعادل به عنوان وصی را عملی حرام تلقی کردند، اما وصایت را نیز صحیح دانسته اند.
١. لا یجوز الوصیة إلی الفاسق برخی طرفداران این قول بدون اشاره به استحباب وجود شرط عدالت و اولویت شخص عادل برای وصی شدن ، قائل به عدم اشتراط و مدعی شده اند که تعیین غیرعادل به عنوان وصایت صحیح است و تصرفات وصی فاسق نافذ خواهد بود، اما حاکم بدون این که بر او واجب باشد که وصی مذکور را عزل نماید، به او امینی را منضم میگرداند (شافعی به نقل از علامه حلی ، ١٣٨٨ق ، ص ٥١١).