چکیده:
ﻣﻘﺪﻣﻪ:اﻣﺮوزه ﮔﺴﺘﺮش ﺑﯽ روﯾﻪ ی ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﮑﻼت ﻋﻤﺪه و اﺳﺎﺳﯽ در اﻣﻮر ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷـﻬﺮی اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﻧﻤﯽ ﺗﻮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺑﯽ ﺗﻔﺎوت ﺑﻮد. از آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺑﺮ ﻣﺘﻦ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ دارد، اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺳﺎل ﻫﺎی اﺧﯿـﺮ ﻧﺸـﺎن داده ، اﻓﺮادی ﮐﻪ در ﺣﺎﺷﯿﻪ ی ﮐﻼن ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺳﺎﮐﻦ ﺷﺪه اﻧﺪ و در ﺑﯿﺶ ﺗﺮ ﻣﻮارد از ﺷﻬﺮﻫﺎی ﮐﻮﭼـﮏ ﺗـﺮ و ﺣﺘـﯽ از ﮐﺸـﻮرﻫﺎی اﻃﺮاف ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻧﻤﻮده اﻧﺪ، ﺑﺎ ورودﺷﺎن ﺑﻪ ﮐﻼن ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﻌﻀﻼﺗﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﮑﺎری، ﻣﺸﮑﻼت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ و ... را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارﻧﺪ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻧﺸﯿﻨﯽ ﻣﻌﻀﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﺣﻞ ﺟﺪی و ﻓﻮری آن اﻫﺘﻤﺎم ﮔﺮدد زﯾـﺮا ﻣﺸـﮑﻼت اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ، ﻣﺘﻦ ﺷﻬﺮ را ﻧﯿﺰ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻗﺮار داده و ﻣﯿﺰان رﺷﺪ و ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ آن را ﺗﺎ ﺣﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﯽ ﮐﺎﻫﺶ ﻣﯽ دﻫﺪ. روش: در ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ اﻗﺘﻀﺎی ﻣﻮﺿﻮع از روش ﻫﺎی ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت، روش ﭘﯿﻤﺎﯾﺸﯽ5 ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮﯾﻦ روش ﺑﺮای ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﭼﻬﺎرﭼﻮب ﺗﺌﻮرﯾﮏ و ﺳﺆال ﻫﺎی ﺗﺤﻘﯿﻖ ﻧﯿـﺰ ، ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﯿﺮی روش ﻫﺎی ﻣﺸﺎﻫﺪه و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ و روش ﭘﯿﻤﺎﯾﺸﯽ و آزﻣﻮن T-test ﺗﮏ ﻣﺘﻐﯿﺮه ﺑﺮای ﮔﺮدآوری و آﻧﺎﻟﯿﺰ داده ﻫﺎ ﺑﯿﺸﺘﺮ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽ ﺳﺎزد. ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎری اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ را 300 ﻧﻔﺮ از ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻧﺸﯿﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫـﺪ . روش ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی، ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی ﺗﺼﺎدﻓﯽ ﺳﺎده ﺑﻮده اﺳﺖ. ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎی ﺗﺤﻘﯿـﻖ ﺑـﻪ ﺷـﮑﻞ ﺗﺼـﺎدﻓﯽ ﺳـﺎده از 5 ﻣﺤﻠﻪ ی:ﻋﺒﺎﺳﯽ، ﻗﺮاﻣﻠﮏ، ﻃﺎﻟﻘﺎﻧﯽ، ﺷﻤﺲ آﺑﺎد، ﯾﮑﻪ دﮐﺎن اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﻧﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ : ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ اﻓﺮادی ﮐﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻧﺸﯿﻦ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺸـﮑﻼت اﻗﺘﺼـﺎدی ، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، زﯾﺴﺘﯽ، رﻓﺎﻫﯽ - ﺗﻔﺮﯾﺤﯽ، ﺑﻬﺪاﺷﺘﯽ، آﻣﻮزﺷﯽ و اﻧﺤﺮاﻓﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻧﺸﯿﻦ رﻧﺞ ﻣﯽ ﺑﺮﻧـﺪ ؛ و اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻼت در اﯾﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
خلاصه ماشینی:
یکی از اولویت های مدیریت شهری توجه به مناطق حاشیه نشین است کـه ایـن امـر در کالبـد شـهری تبریز به دست فراموشی سپرده شده است و با مهاجرت بی رویه روستاییان به شهرها، هم چنان شـاهد افزایش روند حاشیه نشینی در این کلان شهر هستیم .
اهداف تحقیق ١-شناخت و بررسی مشکلات اقتصادی در مناطق حاشیه نشینان شهر تبریز ٢-شناخت و بررسی مشکلات اجتماعی و فرهنگی در مناطق حاشیه نشین شهر تبریز ٣-شناخت و بررسی مشکلات زیست محیطی در مناطق حاشیه نشینان شهر تبریز ٣-شناخت و بررسی مشکلات رفاهی – تفریحی مناطق حاشیه نشین شهر تبریز ٤-شناخت و بررسی مشکلات بهداشتی مناطق حاشیه نشینان شهر تبریز ٥-شناخت و بررسی مشکلات آموزشی مناطق حاشیه نشینان شهر تبریز ٦-شناخت و بررسی معضلات اجتماعی مناطق حاشیه نشینان شهر تبریز 02 پیشینه ی تحقیق با توجه به جهانی شدن معضل حاشـیه نشـینی و پیامـدهای مربـوط بـه آن در شـهرها، و نیـز وجـود مشکلات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی ناشی از همین مسأله ، مطالعات مختلفی در این زمینه و در نقاط مختلف انجام شده و چالش های حاشیه نشینی را از دیدگاه های مختلف مورد بررسی قرار داد ه اند که سعی می شود به صورت خلاصه ، بعضی از این مطالعات مورد اشاره قرار گیرند.
برای مثال ابراهیم زاده و همکاران (١٣٨٣)، در تحقیقی با عنوان «حاشیه نشینی؛ ناهنجاری های شهری و راهکارهای تعـدیل آن در کریم آباد زاهدان » بالا بودن بعد خانوار(٧/٢ نفر) و به تبع بـالا رفـتن بـار تکفـل ، بـالا بـودن نـرخ بیسوادی و سطح پایین تحصیلات ، وجود پیوندها و ارتباطات اجتماعی ضعیف ، فقـر فرهنگـی، وجـود مشکلات مالی و وضعیت اقتصادی ضعیف ، ایجاد نارضایتی از زندگی در بین اهالی این منطقه ، وجـود ناهنجاری ها و انحرافات اجتماعی، بـالا بـودن نـرخ بیکـاری و کـاهش بسـیار شـدید شـاغلین بخـش کشاورزی و افزایش مشاغل کاذب نظیر دست فروشی، کوپن فروشـی، دوره گـردی را از چـالش هـای اساسی پدیده حاشیه نشینی می داند .