چکیده:
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین ساختار توسعه اقتصادی ـ اجتماعی و ساختار جمعیتی نظام خانواده در ایران طی سه دهه اخیر انجام گرفته است. چارچوب نظری پژوهش حاضر بر اساس نظریه سیفاله سیفاللهی در دو سطح کلان و خرد میباشد. این تحقیق به روش اسنادی، مطالعه میدانی و پیمایشی با تکنیک پرسشنامه که دارای اعتبار صوری و سازهای و اعتماد (آلفای کرونباخ بالای 70 درصد) بهدستآمده است. جامعه آماری بررسی حاضر خانوارهای ساکن سال 95ـ94 ساکن شهر تهران میباشد که تعدادشان بر اساس دادههای مرکز آمار ایران 1/ 4 میلیون نفر گزارششده است و بر اساس فرمول کوکران تعداد حجم نمونه به شیوه نمونهگیری خوشهای و سهمیهای انتخاب شد و با توجه به سطح سنجش متغیرها از آزمونهای آماری کولموگروف ـ اسمیرنوف و بررسی فرضیههای تحقیق از طریق آزمون t تک نمونهای گزارش گردید و نتایج ذیل حاصل گردید. یافتههای اسنادی نشان از رابطه ناگسستنی ساختار توسعه اقتصادی ـ اجتماعی و تحولات عناصر و مولفههای جمعیتی نظام خانواده میباشد. مصاحبه با متخصصان نشان از مهمترین تحولات خانواده بر اساس گسترش خانواده هستهای است و یافتههای پیمایشی نشان از نتایج آزمون t تک نمونهای حاکی از رابطه معنادار میان ساختار توسعه اقتصادی ـ اجتماعی و تحولات عناصر و مولفههای جمعیتی نظام خانواده در ایران طی سه دهه اخیر میباشد.
خلاصه ماشینی:
جامعه ایرانی به عنوان یک کشور آسیایی مراحل توسعه را در طی تاریخ با فراز و نشیب بسیار پشت سر گذاشته ، موقعیت و ساختار جمعیتی نظام خانواده در مسیر این توسعه دچار ناموزونیهایی در عناصر و مؤلفه های جمعیتی گردیده است ، به گونه ای که خانواده از وضعیت گسترده خود خارج گشته و شکل هسته ای پیدا نموده (٤٠ :١٩٩٠ ,Swu) و با دگرگونیهای ناموزونی در شاخص های جمعیتی نظام خانواده را با چالش هایی در غالب کاهش بعد خانواده ، کاهش ازدواج ، تأخیر در ازدواج ، افزایش طلاق ، تغییرات ناموزون هرم سنی جمعیت ، تجرد قطعی، افزایش سطح سواد، پیدایی صور جدید خانواده مواجه ساخته است .
با توجه به این که در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصل در تحکیم بنیادهای اقتصادی و رفع نیازهای انسان در جریان رشد و تکامل اوست نه در تکاثر ثروت و سودجویی، تأکید اصل چهل و سوم قانون اساسی بر مبنای تأمین استقلال اقتصادی و ریشه کن کردن فقر و محرومیت و تأکید اصل چهل و پنجم قانون اساسی در ترسیم نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران به عنوان الگوی توسعه مستقل چنین به نظر میرسد ماهیت ترکیب و کارکرد ویژه ارکان عناصر و مؤلفه های تشکیل دهنده نظام اجتماعی ایران و روند و فرایند توسعه اقتصادی ـ اجتماعی نه تنها در جهت بهبود وضعیت اجتماعی انسان ها مؤثر واقع نشده بلکه خانواده های ایرانی را با بحران مواجه ساخته است .
Sociology of Iran Social Problems, Tehran: Sina researchers Institute for publication (Text in Persian).