چکیده:
در حال حاضر نیاز کشور به ایجاد و توسعه زیرساختها بالا است و توانایی مالی دولت پاسخگوی این نیاز نیست. از طرفی بهدلیل عدمتطابق سررسید منابع کوتاهمدت بانکی و مصارف بلندمدت پروژههای کلان، تأمین مالی بلندمدت از طریق سیستم بانکی راهکار مناسبی نمیباشد. از اینرو استفاده از ظرفیت بازار سرمایه از طریق انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) میتواند گزینه مناسبی برای این منظور باشد.
هدف پژوهش حاضر، طراحی و بررسی فقهی اوراق جعاله برای تأمین مالی طرحهای زیرساختی حملونقل جادهای در بازار سرمایه ایران میباشد. در مقاله حاضر با بهرهگیری از روش پژوهش دلفی یا نظرسنجی از خبرگان، ابعاد فقهی اوراق جعاله برای تأمین مالی طرحهای زیرساختی حملونقل جادهای بررسی شده و دو مدل عملیاتی برای اوراق جعاله تأمین مالی پروژه در قبال مبلغ معیّن؛ قابل استفاده برای قراردادهای ساخت، انتقال، پرداخت اجاره به سرمایهگذار (BTL)، و تأمین مالی پروژه در قبال حق بهرهبرداری برای زمان معیّن؛ قابل استفاده برای قراردادهای ساخت، بهرهبرداری و انتقال (BOT) ارائه شده است.
At the moment, Iran needs an urgent development of its infrastructure but the government's financial resources are not high enough to afford such expenses and on the other hand, the mismatch between the short-term resources of banks and long-term expenses of projects, has made it inappropriate to finance long-term needs through banks. In this regard using the private sector's resources through the capital market can be a good solution for this problem. The main objective of this research is to design and juridical study of Ju'alah securities to finance infrastructure road transport projects in capital market of Iran. By applying the Delphi method or experts survey, the juridical aspects of the newly designed Ju'alah securities to finance infrastructure road projects were studied and two operational model for it were approved by experts in which: (i) the contractor builds the project for certain amount of money that the government should pay. This model is suitable for Build, Transfer and Lease (BTL) contracts and alike, (ii) the contractor builds the project for the right to operate it for a specific time period. This model is suitable for Build, Operate and transfer (BOT) contracts and alike.
خلاصه ماشینی:
در مقاله حاضر با بهرهگیري از روش پژوهش دلفی یا نظرسنجی از خبرگان، ابعاد فقهی اوراق جعاله براي تأمین مالی طرحهاي زیرساختی حملونقل جادهاي بررسی شده و دو مدل عملیاتی براي اوراق جعاله تأمین مالی پروژه در قبال مبلغمعی ن؛ قابل استفاده براي قراردادهاي ساخت، انتقال، پرداخت اجاره به سرمایهگذار (١(BTL، و تأمین مالی پروژه در قبال حق بهرهبرداري براي زمان معی ن؛ قابل استفاده براي قراردادهاي ساخت، بهرهبرداري و انتقال (٢(BOT ارائه شده است.
بدینمنظور با استفاده از روش تحقیق دلفی یا نظرسنجی از خبرگان، ابعاد فقهی اوراق جعاله پیشنهادي براي تأمین مالی طرحهاي زیرساختی حملونقل جادهاي بررسی و با نظر خبرگان صحهگذاري یا اصلاح شده و دو مدل عملیاتی براي آن ارائه میشود.
پیشینه داخلی بازار سرمایه: سابقهاي براي تأمین مالی طرحهاي حملونقل جادهاي در ایران موجود نبوده و همانگونه که در ادامه میآید، ازآنجا که براساس قوانین ایران، انتقال مالکیت راههاي عمومی به بخش خصوصی امکانپذیر نمیباشد (برخلاف کشور مالزي)، اوراق مالکیتی بهشرح ذیل قابل استفاده براي هدف مذکور نمیباشند: o اوراق اجاره و سفارش ساخت: براساس ماده (١٣) دستورالعمل انتشار اوراق اجاره و ماده (١١) دستورالعمل انتشار اوراق سفارش ساخت، انتقال مالکیت دارایی به نهاد واسط در این اوراق ضروري است.
منبع: یافتههاي تحقیق جدول (١٢): نظرات خبرگان در مورد استفاده از اوراق براي تأمین مالی دارایی نیمهساخته سؤال (٧): آیا مدل ارائهشده برای جعاله را میتوان جهت تکمیل ساخت دارایی نیمهتمـام (بـا فرض تعدیل مبلغ جعل متناسب با مخارج موردنیاز جهت تکمیل احداث)، بهکار برد؟ خبره, پاسخ, شرح پاسخ, ١ الی ٧, بلی, -, , , , , , تکمیل بناي نیمهساخته هم با جعاله امکانپذیر است و چون قرارداد جدیـدي, ٨, بلی, است با قیمت روز محاسبه میشود و نیازي به تعدیل ندارد.