چکیده:
هدف از این تحقیق ، بررسی میزان هویت جمعی ، به معنی احساس تعلق ، تعهد یا افتخار نسبت به هر یـک از هویت های قومی و ملی و نیز مطالعه برجستگی های درونی این هویت ها، به معنی تشخیص و تحلیل شدت و ضعف این تعلق ها، در ابعاد مختلف زندگی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحـد مشـگین شـهر می باشد. هم چنین سوالهای اصلی تحقیق که در پی پاسخ گویی به آن هستیم عبارتند از: میزان هویت قـومی و ملی (با احتساب ابعاد آن) در میان دانشجویان چگونه است ؟ آیا میان دو هویت ملـی و قـومی اثرگـذاری متقابلی وجود دارد که می توان میزان تبعیت و تداخل آنها در یکدیگر را به صـورت مولفـه هـای مشـخص شناسایی قرار داد و پی گیری کرد؟ بر همین اساس متغیرها و فرضیه ها از دیدگاه نظری عمده، یعنـی تئـوری جان اسمیت ، نظریه فینی ١، جان رکس ٢ و پارسونز و همچنین مطالعه و تحقیق های پیشین ، برای تبیین هویـت قومی و ملی دانشجویان استنتاج شده است . نـوع تحقیـق پیمایشـی از نـوع همبسـتگی مـی باشـد و بـرای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه که پس از تعریف و انتخاب معرفهای مناسب برای هر یک از متغیرها، در قالب گویه ها و پرسش هایی که بر مبنای مقیاس طیف لیکرت تنظیم خواهد شد، مورد استفاده قرار می گیـرد، و نیز از شیوه نمونه گیری تصادفی قشربندی شده (طبقه بندی شده) چندمرحله ای استفاده شـده اسـت . حجـم نمونه انتخابی ٢٧٦ نفر می باشد که از جامعه آماری تعداد ١٠٥٠ نفر از میان دانشجویان دانشـگاه آزاد واحـد مشگین شهر در سال تحصیلی ٨٧ ـ ٨٦ گزینش شدهاند، دادههای جمع آوری شـده بـا اسـتفاده از روشهـای آماری استنباطی مانند تحلیل واریانس یکطرفه ، آزمون T، ضرایب همبستگی پیرسون، رگرسیون چنـدمتغیره و با بهرهگیری از نرمافزار رایانه ای SPSS مورد تحلیل آماری گرفت . نتایج تحقیق نشان می دهد میزان هویت ملی (٨١/٣) و هویت قومی (٨٢/٣) بوده، وزنهای بتا نشان می دهد، بعد تاریخ هویت ملی بـا ضـریب ٠/٥٢ بیشترین تاثیر مثبت را بر هویت قومی دارد، بعد از آن بعد زبان و ادبیات فارسی بـا ضـریب (٠/٣٤-) تـاثیر منفی دارد، سایر ابعاد هویت ملی از مدل تحلیل خارج شده است ، و نیز هویت قومی بیشترین رابطه را با بعد زبان ترکی خود برقرار می کند، در مورد هویت ملی باید گفت که بعد تاریخ هویـت قـومی بـا ضـریب بتـا
٠/٤٠٧ بیشترین سهم را به صورت مثبت در تبیین هویت ملی دارد، اما بعـد زبـان بـا ضـریب (٠/٢٣-) بـه صورت منفی با آن ارتباط دارد، هویت ملی بیشترین ارتباط را با بعد تاریخی و سرزمین خود برقرار می کنـد.
پیشنهاد می شود، تقابل بین دو زبان (ترکی و فارسی ) با برنامه ریزی و سیاست گذاری از سـوی مسـئولهـای دانشگاه می تواند این موضوع را از تهدید به فرصت تبدیل نمایید، لذا اطلاعرسانی به استادان جهت پرکردن خلاء رابطه بین این دو متغییر اجتنابناپذیر می باشد، که باید توسط استادان به ویژه در حوزهی ادبیات، حـل شود، هم چنین با توجه به علاقه مندی دانشجویان به زبان و ادبیات ترکی ، برگزاری برنامه مختلـف در حـوزه شهر و زبان باعث تقویت شکل گیری هویت جمعی خواهد شد، تاثیر مثبت بعد تاریخی هویت قومی بر روی هویت ملی و برعکس می تواند به عنوان نیروی پتانسیل قوی در جهت افزایش رابطه دو هویـت مـوثر قـرار گیرد.
خلاصه ماشینی:
هم چنین سؤالهای اصلی تحقیق که در پی پاسخ گویی به آن هستیم عبارتند از: میزان هویت قـومی و ملی (با احتساب ابعاد آن) در میان دانشجویان چگونه است ؟ آیا میان دو هویت ملـی و قـومی اثرگـذاری متقابلی وجود دارد که می توان میزان تبعیت و تداخل آنها در یکدیگر را به صـورت مؤلفـه هـای مشـخص شناسایی قرار داد و پی گیری کرد؟ بر همین اساس متغیرها و فرضیه ها از دیدگاه نظری عمده، یعنـی تئـوری جان اسمیت ، نظریه فینی ١، جان رکس ٢ و پارسونز و همچنین مطالعه و تحقیق های پیشین ، برای تبیین هویـت قومی و ملی دانشجویان استنتاج شده است .
در این پژوهش هویت قومی با پنج بعد آن یعنـی زبان و ادبیات ترک، موسیقی ترکی (آذری)، تاریخ قومی ، وابستگی قومی و بعـد جغرافیـا (عنصر سرزمین ) مورد بحث قرار می گیرد کـه منظـور از هویـت قـومی در واقـع میـزان دلبستگی و تعلق خاطر دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشگین شهر به هویت تـرک (آذربایجان) ایران در پنج مؤلفه تعیین شده در این تحقیق و نیز میزان هویت ملی و قومی را با متغیرهای زمینه ای همچون، مقطع تحصـیلی ، سـن ، تحصـیلات، شـغل ، تأهـل و رشـته تحصیلی مورد آزمون قرار می گیرد.