خلاصه ماشینی:
"از سوی دیگر باید اشاره کرد که جریانهای فلسفی و دینی و داستانی گوناگونی در مطالعه کلی مسأله دریافت میشود، و این ناشی از جریانهای گوناگونی است که در دین و اساطیر و فلسفه که به صورت یک بنیاد ترکیبی مورد مطالعه قرار میگیرد.
بهطور کلی در امر مسأله تکوین در ایران قدیم، به چهار جریان کلی باید توجه داشت:1-آفرینش نیک که مصادر آن اهورامزدا و خدایان یا ایزدان دیگر عصر آریایی هستند.
اشاره شد که قلمرو مسأله تکوین در اقتدار مزدا گستردهتر از سایر خدایان است، و همواره در این یاد کردها، سخن از مزداست، نه اهورا-یا اهورامزدا-چون در آن زمینه جداگانه یاد شده است.
ویو uyaV که یکی دیگر از ایزدان(-خدایان)نیرومند و به شکلی که ملاحظه خواهد شد، حافظ آفرینش ضدین است، به زرتشت میگوید هرگاه تو ستایش مرا به جای آوری، تو را از دعای مقدس مزدا آفریده آگاه میکنم، به شکلی که هرگاه آن را تلاوت نمایی، اهریمن پر مرگ از تو دور گردد و به تو نه جادو کارگر شود و نه بدخواهی دیوان و مردم بد 27 .
در یشت چهاردهم-نیز از آفرینشی که ویژه اهورا، و آفرینشی که ویژه مزداست یاد شده:«به سوی زرتشت برای همین بار بهرام اهورا آفریده، به پیکر مرد زیبای مزدا آفریدهای جلوه کرد...
هرچند در اوستای نوین کمتر به عنوان یکی از مصادر تکوین به وی عنایت شده است، اما بیگمان در بخشهای از دست رفته اوستا نقش فعالتری داشته است که این از «دینکرد» drakniD به خوبی بر میآید-هرچند اشارات بازمانده نیز قلمرو وسیع وی را به روشنی مینمایاند."