چکیده:
نخستین کسانی که به بحث نظری دربارة تجدد ادبی پرداختند، روشنفکران مشروطهخواه و ناسیونالیست بودند که مبتنی بر اندیشة سیاسی و اجتماعی خود بر ضرورت تجدد ادبی نیز تاکید میکردند. جریان تجددگرایی ادبی رفتهرفته توسعه یافت و دو جریان محافظهکار و افراطی تجددگرا در ادبیات فارسی ظهور کرد. تقی رفعت یکی از نمایندگان برجسته جریان افراطی تجددگراست. این پژوهش به مطالعة مولفههای تجددگرایی از سه جنبة شیوة بیان، هویت گوینده و مخاطب و ارتباط آنها، و موضوع در شعر رفعت میپردازد و میکوشد به این پرسشها پاسخ دهد که جنبههای مختلف تجددگرایی در شعر رفعت چیست و این کاربردهای متجددانه چه ارتباطی با جریانهای فکری سیاسیـ اجتماعی عصر خود دارد. بررسی اشعار رفعت نشان میدهد که در هر سه جنبة ذکرشده نمودهای تجددگرایانة شاخصی میتوان ملاحظه کرد، به نحوی که تجددگرایی را میتوان محوریترین مولفه در شعر او تلقی کرد. این جنبههای تجددگرایانه در شعر او در ارتباطی دوسویه با تجددگرایی سیاسی و اجتماعی است که جریانهای فکری ناسیونالیسم ایرانی و مشروطهخواه مروج و هوادار آن بودند.
Constitutionist and nationalist intellectuals were the first group that discussed modernism in literature theoretically, emphasizing the necessity of literary modernism, based on their political and social ideas. The movement of literary modernism came to develop and two movments of literary medernim, the conservatist and radical movements, appeared. Taqi Rafàt was one of the prominent writers and poets in the radical movement. This research studies components of modernism in Rafàt’s poetry from three points of view: the style of expression, identity of the sender and the receiver and their relation, and the subject, and attempts to answer the questions that what aspects of modernism are in Rafàt’s poetry and what relationship is between modernist instances in his poetry and his contemporary modernist social and political movements. Study of his poetry shows that there are prominent aspects of modernism in his poetry from the three points of view and so modernism could be known as the centre component in it. These modern aspects have a dialectical relationship with social and political modernism, of wich the Iranian nationalism movement and the Constitutionism movement were supporters.
خلاصه ماشینی:
مؤلفه های تجددگرایی در شعر تقی رفعت * محمدمهدیزمانی دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران کورش صفوی استاد زبان شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران نعمت الله ایرانزاده دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران ، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٠٩/٠٤؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٧/٠٤/٢٦) چکیده نخستین کسانی که به بحث نظری دربارة تجدد ادبی پرداختنـد، روشـنفکران مشـروطه خـواه و ناسیونالیست بودند که مبتنی بر اندیشۀ سیاسی و اجتماعی خود بر ضرورت تجـدد ادبـی نیـز تأکیـد میکردند.
هـوادارای او از تجـدد محـدود بـه مباحـث نظری نمانده است ، بلکه او در جنبه هـای مختلـف شـعرش هـم متجددانـه عمـل کـرده ، بـه نحویکه تجددخواهی مؤلفۀ سبکی بسیار مهمی در شعر اوست و برای فهـم عمیـق سـبک او باید جنبه های مختلف شعرش را در ارتباط با تجددخواهی به معنای گستردة آن (شـامل تجددخواهی اجتماعی) تبیین کرد (یعنی یافتن علت برای مواردی کـه در شـعر او کـاربرد داشته اند).
چنان که ملاحظه میشود، هیچ یک از این آثار به مطالعـۀ مؤلفـه هـای تجـددگرایی در اشعار رفعت نپرداخته اند، در حالی که مطالعۀ دقیق اشعار این شاعر که از نخسـتین شـاعران تجددگرایی است و هنجارهای شکلی شعر فارسی را دگرگون کرده است و نیز از معـدود شاعرانی است که به بحث نظری دربارة تجدد ادبی پرداخته ، از ضروریات مطالعـۀ جریـان تجددگرا در ادبیات است ؛ جریانی که با اشعار نیما یوشیج رفته رفته به جریان غالب شعری در ادبیات فارسی تبـدیل شـد و مطالعـۀ مقـاطع مختلـف آن و آثـار هـواداران برجسـتۀ آن اهمیت بسیاری دارد.