چکیده:
کاهش آسیب پذیری روستائیان از طریق افزایش سطح تاب آوری و ارتقای انعطاف پذیری در برابر پیامدهای طبیعی ازجمله خشکسالی میتواند یکی از ویژگی های مدیریت، برنامه ریزی و توسعه باشد که از طریق شناسایی عوامل تاثیرگذار بر تقویت تابآوری امکانپذیر است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین سرمایه معیشتی و تاب آوری در مقابل خشکسالی انجام گردیده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر اساس ماهیت توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری 36 روستای دارای دهیاری بخش مرکزی شهرستان اردبیل با 8151 خانوار است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 367 نفر برآورد گردید و بهتناسب تعداد جمعیت هر روستا بین آن ها تقسیم گردید. جهت گردآوری داده های مورد نیاز از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده گردید. بهمنظور تحلیل موضوع و تنظیم پرسشنامه چهارچوبی از پنج شاخص سرمایه معیشتی در قالب 46 گویه و پنج شاخص تاب آوری در قالب 30 گویه انتخاب و تدوین شد. روایی صوری پرسشنامه بهوسیله پانل متخصصان و کارشناسان مورد تایید قرار گرفت. میزان پایایی کل نیز بهوسیله آلفای کرونباخ 89/0 برآورد گردید. نتایج حاصل از یافته های پژوهش نشان میدهد بین سرمایه معیشتی و تاب آوری در مقابل خشکسالی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. همچنین سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی بیشترین تاثیر را در تابآوری در مقابل خشکسالی دارند.
خلاصه ماشینی:
تحلیل رابطه ما بین سرمایه های معیشتی و تاب آوری مناطق روستایی در مقابل خشکسالی (مورد مطالعه : روستاهای شهرستان اردبیل ) بهرام ایمانی ١- استادیار گروه جغرافیا، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، ایران علی محمدی مشکول - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل ، ایران تاریخ دریافت : ١٣٩٦/١٢/٢٨ تاریخ تصویب : ١٣٩٧/٧/٢٢ چکیده کاهش آسیب پذیری روستائیان از طریق افزایش سطح تاب آوری و ارتقای انعطاف پذیری در برابر پیامدهای طبیعی ازجمله خشکسالی میتواند یکی از ویژگیهای مدیریت ، برنامه ریزی و توسـعه باشـد کـه از طریـق شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تقویت تاب آوری امکان پذیر است ؛ بنابراین پژوهش حاضر بـا هـدف بررسـی ارتباط بین سرمایه معیشتی و تاب آوری در مقابل خشکسالی انجام گردیده اسـت .
تأثیرات مستقیم خشکسالی مربوط بـه پارامترهـای اقلیمـی، آب و هوایی و بوم شناختی است ؛ اما تأثیرات غیر مستقیم آن وسیع تر و نامحسـوس تـر اسـت و بـه آسـیب هـای اجتمـاعی - اقتصادی مربوط میشود که بیشتر دامن گیر کشاورزان و روسـتائیان اسـت (٢٠١٣ ,Pulwarty et al) زیـرا آسـیب هـای وارده به کشاورزان و پیامدهای وقوع خشکسالی خود بیانگر عدم آمادگی و تاب آوری کشـاورزان در برابـر مخـاطره و پیامدهای آن است و کم توجهی به آن ، آثار جبران ناپذیری بر روستاها و کل جامعه بر جـای مـیگـذارد ( Hazelton et ٢٠٠٧ ,al)؛ زیرا کشاورزی در حفظ معیشت و سرمایه روسـتایی نقـش مـؤثری دارد و سـبب افـزایش درآمـد، بهبـود شاخص های زیست محیطی و متنوع سازی اشتغال مـیشـود (٢٠١٣ ,Tang et al) کـه مسـتقیم و غیرمسـتقیم و بـه دو صورت پیش بینی شدنی و پیش بینی نشدنی بر رفاه مردم تأثیر میگـذارد و نهادینـه شـدن تـدریجی آن در دسـتور کـار برنامه ریزی سازمان های توسعه در سراسر جهان میتواند مبنایی برای توسعه روستایی مورد توجه قـرار گیـرد (اصـغری لفمجانی و همکاران ، ١٣٩٥).