چکیده:
تحولات سال 1991 میلادی در اتحاد جماهیر شوروی سابق که منجر به استقلال جمهوریهای آسیای مرکزی(CSI) گردید ، برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژهای برخوردار است . زیرا بستر مناسبی برای نزدیکی بیشتر در راستای تعاملات ژئوپلتیکی ایران و آسیای مرکزی فراهم آمده است . بحث رژیم حقوقی دریای خزر و تاثیرات این دریا در زندگی انسانهای ساکن در پنج جمهوری حاشیه خزر نیز از تعاملات ژئوپلتیکی معنا و مفهوم خاصی پیدا میکند و لازم است که ج.ا.ا با سایر کشورهای ساحلی به نتیجه قابل قبولی دست یابد . ج.ا.ا با وضعیت خاص خود به دلیل دارا بودن نقش بارز ژئواکونومیکی ، ژئوکالچر و سایر مولفههای موجود میتواند در زمینه صدور انرژی نفت و گاز منطقه از طریق مسیر ایران و در تعاملات فرهنگی منطقه نقش مهمی ایفا نماید و از آثار و تبعات منفی ناشی از حضور کشورهای فرا منطقهای به ویژه غرب در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بکاهد و همچنین در زمینه جلوگیری از قاچاق کالا و مواد مخدر و نیز استرداد مجرمین همکاری نماید و خلاصه ، احترام متقابل به ارزشهای ملی و میهنی ، مسافرت مقامات این کشورها به یکدیگر ، تقویت نمایندگیهای سیاسی و توجه ویژه به امر صادرات و واردات کالا و خدمات در راستای منافع ملی ما خواهد بود .
خلاصه ماشینی:
ا با وضعیت خاص خود به دلیل دارا بودن نقش بارز ژئواکونومیکی ، ژئوکالچر و سایر مولفه های موجود میتواند در زمینه صدور انرژی نفت و گاز منطقه از طریق مسیر ایران و در تعاملت فرهنگی منطقه نقش مهمی ایفا نماید و از آثار و تبعات منفی ناشی از حضور کشورهای فرا منطقه ای به ویژه غرب در کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز بکاهد و همچنین در زمینه جلوگیری از قاچاق کال و مواد مخدر و نیز استرداد مجرمین همکاری نماید و خلصه ، احترام متقابل به ارزشهای ملی و میهنی ، مسافرت مقامات این کشورها به یکدیگر ، تقویت نمایندگیهای سیاسی و توجه ویژه به امر صادرات و واردات کال و خدمات در راستای منافع ملی ما خواهد بود .
کشورهای آسیای مرکزی صرف نظر از جنبههای تثبیت نظام سیاسی، موجودیت خود را با تکیه بر قدرتهای فرا منطقه ای میدانند تا دیگربار مشکلات سابق فرا روی آنان قرار نگیرد و بنابراین کشورهای منطقه بدنبال طلب ثبات سیاسی و تقویت توان اقتصادی، به قدرتهای فرامنطقه ای روی آوردند و در این زمینه تلش سازمان یافته واشنگتن در جهت بزرگنمایی دور از واقعیت آمار و ذخایر هیدروکربنی دریای خزر و انتشار آن توسط وزارت انرژی آمریکا در جذب شرکتهای نفتی و سرمایه گذاری آنان در منطقه موثر بوده است و سعی دارد ثروتهای هیدروکربنی آسیای مرکزی را از طریق خط لوله )بجز مسیر ایران( به یغما ببرد در حالی که مسیر ایران امنترین ، کوتاهترین و باصرفهترین مسیر میباشد و دراین جاست که نقش آفرینی ایران بعنوان یک قدرت منطقه ای میتواند با تعامل منطقی با کشورهای آسیای مرکزی به ویژه کشور ترکمنستان آنها را وادار نماید تا به قدرتهای فرا منطقه ای بقبولنند که مسیر جمهوری اسلامی ایران برای ایجاد و احداث خط لوله، امنترین و بطور کلی از هر جهت مناسبترین مسیر میباشد )وحیدی،١٣٣١: ٣٣-٣١(.