چکیده:
عطّار علاوه بر مثنوی در قالب غزل نیز قصّهپردازی کرده و مجموعا 62 قصّه را در غزلیّاتش آورده است. بررسی عناصر ساختاری این قصّهها ما را با هنر عطّار در داستانپردازی و افکار و اندیشههای وی در این زمینه آشنا میکند. یکی از عناصری که در این زمینه باید بررسی شود، صحنه (زمان و مکان) حوادث قصّه است؛ زیرا عطّار شاعری عارف است و در شعر به دنبال بیان آموزههای عرفانی خویش بوده است و صحنه (زمان و مکان) نیز در آثار عرفانی در بسیاری موارد دارای ابعاد عرفانی است. بررسی غزل - داستانهای عطّار نشان داد که زمان مورد استفادة عطّار در قصّههایش، معمولا شب یا سحرگاه است که این امر، نشاندهنده بعد عرفانی داستانهاست؛ زیرا شب و سحرگاه، زمان راز و نیاز و کشف و شهود عارفان است. مکان قصّهها هم معمولا مکانهایی چون خرابات، میخانه، حرم کبریا، درگاه عزّت، مسجد، بتخانه، دیر و خانقاه است که همگی بر ابعاد عرفانی قصّه میافزایند.
خلاصه ماشینی:
صحنه (زمان و مکان ) و ابعاد عرفاني آن در غزل - داستان هاي عطار 1 2 علي گراوند استاديار زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه ايلام چکيده : عطار علاوه بر مثنوي در قالب غزل نيز قصـه پـردازي کـرده و مجموعـا ٦٢ قصـه را در غزليـاتش آورده اسـت .
يکي از عناصري که در اين زمينه بايد بررسي شود، صحنه (زمان و مکـان ) حـوادث قصـه اسـت ؛ زيرا عطار شاعري عارف است و در شعر به دنبال بيان آموزه هاي عرفاني خويش بوده اسـت و صـحنه (زمـان و مکان ) نيز در آثار عرفاني در بسياري موارد داراي ابعاد عرفاني است .
ايـن نوشـتار بـر آن است با پرداختن به اين موضوع نشان دهد که ميزان و نحوة کاربرد زمان و مکان در اين قصه ها چگونـه است ؟ آيا اين عناصر (زمان و مکان ) در غزل - داستان هاي عطار داراي ابعاد نمادين و عرفاني هستند يا نه ؟ ١-١.
در غزل - داستان هاي عطار اين مفهوم زمـان تا حدودي مبهم است ؛ اما از آنجا که زمان در مفهوم قبلي (دوم ) بسـيار کوتـاه اسـت ، معمـولا حـوادث قصه در يک نشست کوتاه رخ ميدهند و بيانگر يکي از واقعه هـا و مشـاهدات عرفـاني عطـار هسـتند و خط داستاني کوتاهي دارند.
نتيجه گيري: در بررسي صحنه در غزل - داستان هاي عطار روشن شد که عطار چنان که در قديم مرسوم بـوده اسـت به صحنۀ حوادث قصه ، چندان اعتنا نميکند و به توصيف زمان و مکان حوادث نميپردازد؛ شايد دليل اين امر، محدوديت ابيات غزل باشد.