چکیده:
دورا برودر اثر شاخص پاتریک مودیانو، نویسنده فرانسوی عصر حاضر است. در این اثر مودیانو با بهتصویرکشیدن وضعیت تبعیدشدگان در طول جنگ و جستجوی دختر جوانی به نام دورا، زندگی او را به دقیقترین شکل ممکن روایت میکند. وی با تداعی خاطرات گذشته خویش در شرایط بحرانی جنگ و دوران اشغال فرانسه و با پیوند زدن زمان حال به گذشته، رمانی منحصربهفرد میآفریند. آنچه مایه تمایز این رمان با دیگر آثار همعصرش میشود، نحوه روایت آن است. نوشتار حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، رمان دورا برودر را از دیدگاه منتقد ساختارگرای فرانسوی، ژرار ژنت تحلیل میکند و به نحوه عملکرد روایت و ویژگیهای زمانی آن میپردازد تا نقش عنصر زمان در شکلگیری روایت داستان و ارتباط بین گذشته و حال را در فرآیند رویدادها تبیین نماید. به همین منظور بعد از معرفی اثر با شرح و تکیه بر نظریههای روایتشناسی ژنت؛ زمان، نظم و ترتیب، تداوم، بسامد، رمان تحلیل میشود. به موازات بررسی این مقوله نگاهی اجمالی به مضمون، سبک و سیاق نوشتار نویسنده نیز خواهیم داشت. هدف اصلی این مقاله، بررسی کارکرد عنصر زمان در روایت اثر است. مهمترین یافته این پژوهش، حاکی از آن است که عنصر زمان نقش بسزایی در روایت ایفا میکند و نویسنده با تکیه بر بازیهای زمانی و مرور خاطرات گذشته خویش به شیوهای هنرمندانه زمان حال را به گذشته پیوند میزند.
خلاصه ماشینی:
بهطور مثال میتوان به موارد زیر اشاره کرد: مقالهای با عنوان «نقد روایتشناسانة مجموعة ساعت پنج برای مردن دیر است، براساس نظریة ژرار ژنت»؛ طاهری و پیغمبرزاده (1388) در این مقاله به تحلیل ساختاری دو زمان روایی و خطی در داستانهای کوتاه امیرحسین چهلتن میپردازند و به این نتیجه میرسند که زمان بهعنوان یکی از عناصر مهم داستان مورد توجه نویسنده بوده است.
روایت زمان داستان دورا برودر نقل وقایع دوران گذشته است که نسبت به دیگر حوادث اتفاقیه و خاطرات راوی نوعی گذشتهنگری به شمار میآید.
به عبارت دیگر؛ در بسیاری از صحنههای دورا برودر راوی به شرح ما وقع درگذشته میپردازد و این امر بهواسطة کاربرد قیدهای زمانی و مکانی و نیز وجوه افعال کاملا قابل تشخیص است و در پی آن به عنوان نیرویی مداخلهگر، وارد صحنة داستان شده و بینش و احساسات خود را به کنش شخصیت داستانی یا رویداد داستانی ابراز میدارد.
از این رو میتوان روایت داستان دورا برودر را چنین خلاصه کرد: - اوی شخصیت/ من نویسنده / راوی - اوی شخصیت/ پدر نویسنده / راوی - اوی شخصیت/ دیگر تبعیدشدگان این بازتاب آینهگون راوی و شخصیتهای مودیانو از یکسو موجب ایجاد حساسیت نزد راوی در تشریح جزءبهجزء و طولانی شدن روایت در بخشهایی از اثر شده و از سوی دیگر؛ مجالی برای وی فراهم میسازد تا با تلفیق زندگینامة خود با سرگذشت تراژیک شخصیت داستانیاش در دوران جنگ، رمانی منحصربهفرد بیافریند.