چکیده:
تحلیل گفتمان انتقادی تحوّلی در ساختار نقد بینرشتهای است. پرچمدار آن فرکلاف با نگرشی ساختارمدار سعی در برملا ساختن زوایای پنهان متون دارد. هدف الگوی مذکور بازخوانی قدرت و ایدئولوژی برخاسته از آن در تولید هر متنی است. با اتکا بر مراحل سهگانة فرکلاف میتوان به عوامل موثر اجتماعی در آفرینش جهانبینی نویسنده دست یافت؛ مولفه هایی که از آنها بهعنوان پیشفرض تولید متن نام بردهشدهاست بر این اساس نویسندة الفقراء ثروت را محور داستان خود قرار دادهاست. وی ساختار نحوی و موثّر داستان را ابزاری در جهت برملاساختن جهانبینی حاکم بر مردم یعنی همان ثروت قراردادهاست. پژوهش حاضر بر آن است تا ایدئولوژی نهفته در ساختار نحوی و برآمده از اندیشة نویسنده را بازخوانی کند. بر این اساس سازمان نحوی داستان نهتنها حاکی از عدم آزادی افراد در جامعه است بلکه ثروت را بهعنوان یک قدرت پنهان، بازنماییمیکند تا آنجا که هر ناسرهای را در جایگاه سره بازمینماید.
خلاصه ماشینی:
با اتکا بر مراحل سهگانة فرکلاف میتوان به عوامل مؤثر اجتماعی در آفرینش جهانبینی نویسنده دست یافت؛ مؤلفههایی که از آنها بهعنوان پیشفرض تولید متن نام بردهشدهاست بر این اساس نویسندة الفقراء ثروت را محور داستان خود قرار دادهاست.
بنابراین از طریق گفتمان انتقادی و با محور قرار دادن متن، زبان متن بهعنوان عنصری فعال، عامل و حامل ساختهای اجتماعی معرفی میشود که بدون شک نمیتواند خالی از ایدئولوژی نگارنده باشد.
1- چگونه تحلیل صوری میتواند قدرت و نیز ایدئولوژی برخاسته از آنرا در تولید متن بازیابی کند؟ 2- چگونه گفتمان انتقادی با تکیه بر سازمان نحوی داستان، فضای عمومی جامعه را بازنمودمیکند و سازماندهی نحوی جملات را با مسائل اجتماعی مرتبط میداند؟ 1-2.
تکرار که از سادهترین روشها برای تثبیت یک مسئله در ذهن مخاطب است که وی بارها و بارها با تکرار واژۀ محوری قصه یعنی «الفقراء» را به مخاطب یادآوریکرده به سخن دیگر اعتراضی روشن نسبت به تعامل جامعه (با محوریت شورای روستا) با افراد مختلف (با نمایندگی مرد کارمند) را ارائه کرده است؛ آنگونه که حق انتخاب را از آنها گرفتهاست؛ بهعبارتی عدم وجود آزادی و اختیار در گزینش.
در مورد ضرورت مرحلة تبیین در الگوی فرکلاف لازم به ذکر است که مرحلة تفسیر وابسته به مؤلفههای زبانشناختی در مرحلة توصیف است و مبین این مسئله است که کنشگر یا همان خالق اثر ادبی در آفرینش اثر خود مستقل نیست بلکه متأثر از عوامل متعددی است.