چکیده:
در مقاله حاضر برخی از وجوه غیریّتسازی و ابعاد منازعة گفتمانی در فرایند پذی رش
ولایتعهدی امام رضا (علیهالسلام) بررسی و بازنمایی شده است. ازآنجاکه قبول ولایتعهیدی
از سوی امام (علیهالسلام) در فضای خاص سیاسی صورت گرفت. تلاشهای گستردة آن
حضرت برای فاصلهگرفتن از نظام فکری, معنایی و سیاسی - اجتماعی دشمن (گفتمان
ریشهدار تاریخی و طولانی نسبت به گفتمان «خلافت و سلطنت» وجوه مختلفی از منازعه
دیگری از رویکرد امام نسبت به تفکر حاکم بر جامعة آن روز را نشان دهد .
ماحصل این بررژسی نشان میدهد گفتمان رضوی بهتبع از گفتمان کلی امامت از طریق
غیریّتسازی نسبت به عناصر مفهومی گفتمان رقیب تلاش کرده است نظام معنایی و
اندیشة سیاسی خود را در افکار عمومی آحاد جامعه گسترش دهد و به گفتمان فراگیر
(هزمونیک) تبدیل شود. بهرهگیری از ادبیات و روششناسی تحلیل گفتمان بهویژه رویکرد
پیشنهادی «لاکلائو و موفه» وجه تمایز این مقاله است که تاکنون کمتر مورد توجه و
استفاده گرفته است.
خلاصه ماشینی:
ir@dareini١٣٧٨ بيان مسئله در ايــن مقالــه ســعي شــده اســت تــا بــر اســاس آموزه هــاي سياســي امــام رضــا (عليه الســلام ) و بــا تأکيــد بــر فراينــد پذيــرش ولايتعهــدي از ســوي آن حضــرت ، ابعــاد مختلـف منازعـۀ گفتمـان سياسـي رضـوي بـا گفتمـان مخالـف ، رقيـب و دشـمن (گفتمان خلافــت عباســي ) تبييــن و برخــي وجــوه غيرّيت ســازي و شالوده شــکني در نظــام معنايـي آن تحليـل و بررّسـي شـود.
سؤال اصلي و هدف مقاله هـدف اصلـي ايـن مقالـه آن اسـت کـه ابعـاد و جنبه هـاي مختلـف منازعـه گفتمان سياسـي رضـوي بـا گفتمـان خلافـت عباسـي را درک و بـه ايـن سـؤال پاسـخ داده شـود کـه اساسـاً گفتمــان رضــوي چگونــه توانســته اســت در مواجهــه بــا گفتمــان مخالــف خويــش ، نظــام معنايـي خـود را تثبيـت کنـد و بـه گفتمـان مسـلط و فراگيـر جامعـه مبـدّل شـود؟ تلقـي نگارنـدگان از فضـاي گفتمانـي موجـود و نظـام مفصل بنـدي نشـانه هاي آن ايـن اسـت کـه امـام رضـا (عليه السـلام ) بـه شـيؤە خـاصّ خويـش مبـادرت بـه بازنمايـي ديگـري ، غيـر، بقيـه و به طـور مشـخص گفتمـان خلافـت عباسـي نمـوده و در عمـل بـا غيرّيت سـازي هاي متفــاوت ، بنيان هــاي فکــري ، فرهنگــي و سياســي ـ اجتماعــي آن را متزلــزل کــرده اســت .
نظــام مفصل بنــدي مذکــور را مي تــوان بــه شــکل زيــر نمايــش داد: (به تصویر صفحه مراجعه شود)گفتمان کلان و کلي امامت و ولايت تصويرسـازي نظـام گفتمانـي امامـت و ولايـت در قالـب گفتمـان سياسـي رضـوي بـه ايـن معناسـت کـه هـر آنچـه بـراي امـام در معنـاي کلّـي آن قايـل هسـتيم ، بـا عنـوان مقـدس امـام رضـا (عليه السـلام ) نيـز قابـل الصـاق اسـت .