چکیده:
خداوند متعال در آیۀ 46 سورۀ سبأ، مشرکان را به موعظۀ واحدی اندرز داده است: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُواْ لِلَّهِ مَثْنىَ وَ فُرَادَى ثُمَّ تَتَفَکرُواْ مَا بِصَاحِبِکمُ مِّن جِنَّةٍ». شناخت و درک پیام این آیه و موعظۀ مطرحشده در آن از اهمیت بالایی برخوردار است که مفسران در مورد آن آرای گوناگونی ارائه کردهاند. این پژوهش با ارزیابی آرای مفسران در تفسیر این آیه و بهصورت ویژه در خصوص مقصود از توصیه به قیام در این آیه، به این نتیجه میرسد که قیام در این آیه بهمعنای بهپاخاستن در مقابل جلوس و قعود نیست، بلکه مقصود از قیام، توقف کردن در مقابل مشی و حرکت است. بر این اساس این آیه در واقع عموم مشرکان را مورد خطاب قرار داده و آنان را به یک موعظه توصیه میکند: اینکه دو به دو و یا تکتک با دوری از هیاهوی جامعۀ شرکآمیز مکه، از مشی کورکورانه خود باز ایستند، سپس دربارۀ شخصیت پیامبر (ص) تفکر کنند تا حقانیت رسالت آن حضرت را دریابند.
The Sublime God has exhorted the polytheists to a single exhortation in the verse 46 of Saba' chapter: "<em>Say, "I only advise you of one [thing] - that you stand for Allah, [seeking truth] in pairs and individually, and then give thought." There is not in your companion any madness</em>". Knowing and understanding the message of this verse and the proposed advice in it is of paramount importance about which the exegetes have expressed different opinions. Having evaluated the opinions of the exegetes on this verse and especially about the issue of advice to stand for Allah, the authors have concluded that standing for Allah in this verse does not mean standing and sitting, but it means to stop against moving and adopting a kind of behavior. Accordingly, this verse has addressed the generality of polytheists and has advised them to a single exhortation, that is to stop their inappropriate behavior by standing for God individually or in pair and distancing Meccan polytheistic community, so that they may reflect on the Prophet's personality to understand his mission's truth.
خلاصه ماشینی:
و يا هر معناي مستقل ديگري در تفسير اين آيه قابل پذيرش نيست ؛ چرا که از يک طرف باورمندان به اين ديدگاه ، هيچ گونه شاهد و دليلي براي اين تفسير ارائه نکرده اند و از طرف ديگر، ظاهر آيه نيز با اين تفسير سازگار نيست ؛ زيرا به لحاظ قواعد عربي، واژٔە «واحدة» در اين آيه نکره بوده و نميتواند مستقلاً و بدون قرينه ، اشاره به معناي خاص و معيني داشته باشد، بلکه نيازمند قرينه يا عبارتي است که آن را تفسير کرده و ابهام موجود در آن را مرتفع سازد.
زمخشري اين معنا را در کنار معنايي ديگر به عنوان دو احتمال در تفسير آيه مطرح کرده و مينويسد: «مقصود از قيام ، يا برخاستن از مجلس رسول الله و متفرق شدن آنان از اجتماعشان نزد رسول خدا ميباشد، و يا مقصود از آن ، ايستادن بر روي دو پا نيست ، بلکه منظور، برخاستن همراه با همت براي کاري است .
ارزيابي به نظر ميرسد در اين ديدگاه که واژٔە قيام را به معناي برخاستن از مجلس رسول خدا تفسير کرده است ، از سياق آيه که بيانگر مخاطبان آيه ميباشد، غفلت شده است ؛ چرا که از سياق آيه چنين برميآيد که خطاب به مؤمناني که در مجلس رسول خدا نشسته اند متوجه نيست ، بلکه مخاطب ، همان مشرکانياند که پيامبر را مجنون دانسته و از ايشان دوري مي کردند؛ به همين جهت در ادامۀ آيه ، مشرکان را به تفکر دعوت کرده و ميفرمايد: «ثمّ تتفکرواْ ما بصاحبکم مِّن جنّۀ».