چکیده:
نیایشهای امام سجاد(ع) در صحیفه، سرشار از مضامین لطیف و دلپذیر است. این دعاها
نشانة ذوق سرشار، روح متعالی، بزرگی شخصیت و درد آشنایی آن حضرت(ع) است. خوانندة
این دعاها با اندکی ژرف نگری و تأمل، لذتی معنوی و روحانی احساس میکند که همة
لذتهای مادی با آن برابر نیست و در مییابد که این کتاب، صحیفة معرفت است.
با وجود پژوهشهای فراوانی که پیرامون این کتاب انجام پذیرفته است، جنبة ادبی و
هنری آن کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله پس از مقدمه و نگاهی به
اوضاع سیاسی- اجتماعی زمان امام سجاد(ع)، ضمن تبیین ادبیات عصر امام سجاد(ع)،
ادبیات کلام امام(ع) در صحیفه سجادیه مورد بررسی قرار میگیرد.
The invocations of Imam Sajjad in Sahifat al Sajjadiyya are replete with pure and pleasant concepts. These prayers display his exceptional talent، sublime spirit and grand personality. The reader of these prayers immediately feels such as a spiritual joy which cannot be equaled with any worldly pleasure. He finds that this book is a book of knowledge the book of insight.
In spite of the researches done on this book، it has not been studied from a literary point of view.
In this paper after a brief introduction and a glance at Imam's socio–political environment، while examining the literature of his time، the literary aspects of Sahifat al Sajjadiyya will be studied.
خلاصه ماشینی:
"1. روش تحقیق در این تحقیق محور اصلی متن صحیفه (بدون توجه به ترجمهها) و کتابهای تاریخ ادبیات عربی در عصر اموی است و از رهگذر ادبیات عربی عصر امام سجاد(ع)، ادبیات کلام امام(ع) ادبیات و دعا را مورد بحث قرار داده و در بخش پایانی به درونمایههای صحیفه سجادیه به عنوان صحیفه معرفت نظر کردهایم.
(4، ص: 153) اگر در عهد اموی ادبیات انحراف، شعر مجون و خمر و لهو و مدیحه گویی حاکمان جور فراوان شد ولی ادبیات امام سجاد(ع) مانند بنای شامخی است که در نقد اوضاع اجتماعی و سیاسی از یک سو و ساختن شخصیت اسلامی در سطوح مختلف از سوی دیگر ایستادگی کرد.
3. ادبیات کلام امام سجاد از نظر اخلاقی امام(ع) ویژگیهای شخصیت زاهد را این گونه ترسیم میکند: «إن قسوه البطنه و کظه الملاءه و سکر الشبع و غره الملک مما یثبط و یبطیء عن العمل و ینسی الذکر و یلهی عن إقتراب الأجل حتی کأن المبتلی بحب الدنیا به خبل من سکر الشراب، فان العاقل عن الله الخائف منه، العامل له، لیمرن نفسه و یعودها الجوع حتی ما تشتاق إلی الشبع و کذلک تضمر الخیل لسبق الرهان» (همان، 157) در باره محبت نسبت به خداوند و عصیان در برابر او، امام سجاد(ع) در شعری میفرماید که محبت با عصیان جمع نمیشود.
اگر در اسلوب و مضامین دعاهای امام سجاد بنگریم، در مییابیم که در همه دعاها بر مذمت نفس اماره تأکید شده است تا این نفس از ذلت و ضعف و سقوط رهایی یابد، در عین حال از نظر هنری و فکری نیز مشتمل بر دو عنصر مهم ایقاعی و تصویری هستند که نمونههایی از آن را در اینجا مورد بررسی قرار میدهیم."