چکیده:
هویت مقولهای است که امروزه در علوم اجتماعی اهمیت فراوان دارد و از ابعاد مختلف مورد پژوهش قرار میگیرد. یکی از ابعاد آن، هویت دینی است که فقه، قانون رفتارهای آن است. درباره نقش فقه در هویت شیعه امامیه، با سه دیدگاه روبهرو هستیم. برخی پژوهشگران با نادیدهگرفتن بُعد فقهی تلاش کردهاند بعد عرفانی شیعه امامیه را برجسته نموده، به نوعی هویت شیعه را با تصوف پیوند بزنند. برخی دیگر مانند ابنتیمیه با آنکه نقش فقه امامیه در شکلگیری هویت شیعه را میپذیرد، مشروعیت آن را انکار کرده، بنیان تشیع را برکفر و نفاق و ساخته فردی یهودی معرفی میکند. نظریه مختار در این پژوهش که دیدگاه رسمی امامیه است و برخی از شیعهپژوهان غربی نیز کمابیش به آن اذعان دارند، آن است که از آغاز شکلگیری شیعه، احکام شرعی و چگونگی استنباط آن و مراجع صلاحیتدار برای آن نقش پررنگی در هویت شیعه داشته است. روایات تقیه، احادیثی که انحرافات و بدعتهای فقهی پدیدآمده پس از عصر رسول خداJ را گزارش میکند و نیز برخی گزارشهای تاریخی از شواهد صدق این مدعاست.
Today, identity in Social Sciences is very important and it is studied from different dimensions. One of its dimensions is the religious identity of which jurisprudence is the law of its behaviors. Regarding the role of jurisprudence in Shiite's identity, we face three perspectives: Some scholars, by ignoring the jurisprudential aspect, have tried to highlight the mystical aspect of Shiite and in some way associate Shiite's identity with Sufism. Others, like Ibn Taymiyyah, despite accepting the role of Shiite's jurisprudence in shaping Shiite's identity, but denied its legitimacy and the foundation of the Shiite is introduced by paganism and discord, and constructed by a Jewish person. The chosen theory in this article, which is the usual viewpoint of Shiite and some Western scholars have more or less acknowledged it, it is: since the beginning of formation of Shiite, religious judgments and how to interpret it and qualified authorities have played a key role in Shiite's identity. Some evidence of the truth of this claim is: the prevarication narrative, narratives that have revealed jurisprudential deviations and innovations after the age of the Prophet of Allah and some historical reports.
خلاصه ماشینی:
نقش فقه در تکوین هویت تشیع امامی تاریخ دریافت: 04/11/1396 تاریخ تأیید: 03/05/1397 محمد غفورینژاد احمد مهدیزاده آری چکیده هویت مقولهای است که امروزه در علوم اجتماعی اهمیت فراوان دارد و از ابعاد مختلف مورد پژوهش قرار میگیرد.
برخی دیگر مانند ابنتیمیه با آنکه نقش فقه امامیه در شکلگیری هویت شیعه را میپذیرد، مشروعیت آن را انکار کرده، بنیان تشیع را برکفر و نفاق و ساخته فردی یهودی معرفی میکند.
نظریه مختار در این پژوهش که دیدگاه رسمی امامیه است و برخی از شیعهپژوهان غربی نیز کمابیش به آن اذعان دارند، آن است که از آغاز شکلگیری شیعه، احکام شرعی و چگونگی استنباط آن و مراجع صلاحیتدار برای آن نقش پررنگی در هویت شیعه داشته است.
با توجه به حضور گسترده فقه امامیه در عرصههای مختلف حیات فردی و اجتماعی که در طول تاریخ گسترش یافته، انتظار میرود فقه به عنوان بخش مهمی از مکتب جامع تشیع در کنار کلام، نقش محوری در تکوین و تکامل هویت شیعه داشته باشد.
حسینی در کتاب شیعهپژوهی و شیعهپژوهان انگلیسیزبان که مربوط به دوره زمانی 1950 ـ 2006 میلادی است، از آثار متعددی نام برده که در بخشی از آنها به نقش برخی از احکام و نهادهای فقهی در هویت شیعیان اشاره شده است.
آنچه از این متن و نیز برخی دیگر از نوشتههای دکتر شریعتی بر میآید، عدم توجه به نقش شریعت در هویت شیعه و عدم نگرش به تشیع به عنوان یک مکتب جامع است.