چکیده:
فرضیه این پژوهش این بوده است که داستان داش آکل برخلاف باور رایج کاملا رئالیستی نیست و از نیمه دوم، شخصیتپردازی مدرنیستی در آن مشهود است. شخصیت در داستانهای مدرنیستی محوریت دارد و ذهن شخصیت، ملاک و محک وقایع داستانی است. در این پژوهش ابتدا خصوصیات لازم برای اینکه یک شخصیت داستانی مدرن محسوب شود، مشخص شده و چارچوبی دقیق برای تحلیل شخصیت مدرنیستی تعیین شده است که بر اساس آن میتوان شخصیت مدرنیستی را از شخصیت پیشامدرن تفکیک کرد. در داستان مدرنیستی شخصیت داستان، تبدیل به سوژه مدرن میشود. خصوصیات سوژه بر اساس آرای متفکران برجسته و تاثیرگذار مدرنیسم، به تحت سه عنوان معرفی شدند: 1) آگاهی 2) آزادی / اختیار 3) فردیت. سپس خصوصیاتی مورد بررسی قرار گرفتند که برای مدرنیستی بودن ضروری نیستند ولی در داستانهای مدرنیستی معمولا دیده میشوند. از این موارد چهار مورد 1) اندیشمندی 2) توجه به ناخودآگاه 3) انزوا 4) مرگاندیشی. وجود این خصوصیات در «داش آکل» فرضیه پژوهش را تایید میکنند. دستاورد دیگر این پژوهش، تحلیل داستان «داشآکل» و موشکافی آن و بررسی رابطههای بینامتنی آن است که نشان میدهد این داستان، یکی از داستانهای کلیدی در مرحله گذار از داستان رئالیستی به داستان مدرنیستی در ادبیات فارسی است و نمیتوان آن را داستانی کاملا رئالیستی به شمار آورد.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله تأکید بر کشف این نکته است که شخصیت داش آکل در ابتدا چگونه است و چه ویژگیهایی دارد و چطور در داستان ساخته و پرداخته شده است و در ادامه چطور به شخصیتی مدرن تبدیل میشود و ویژگیهای دیگر پیدا میکند و حتی شیوۀ شخصیت پردازی داستان نیز در نیمۀ دوم داستان متحول میشود.
اما باز هم همان طور که بیان شد، اگر از نظر سبک به مفهوم مدرنیسم نگاه کنیم ، نمیتوان گفت که دوران مدرنیسم در غرب در سال ١٩٣٠ به پایان رسیده بوده و هم چنین نمیتوان گفت که امروزه دیگر دوران مدرنیسم به سر آمده است ؛ چرا که این ژانر ادبی، همچنان مورد توجه نویسندگان و منتقدان هست و داستانهای مدرنیستی هنوز نیز نوشته میشود و هیچ چیزی امکان نوشته شدن داستانهای مدرنیستی را سلب نکرده است .
تذکر این نکته لازم است که هر داستانی که در آن شیوه های جریان سیال ذهن باشد، لزوما شخصیت مدرن یا شخصیت پردازی مدرنیستی ندارد؛ برای نمونه میتوان به شخصیت های داستان های سمفونی مردگان (١٣٦٧) از عباس معروفی و دل دلدادگی (١٣٧٧) از شهریار مندنیپور اشاره کرد؛ هم چنانکه همۀ داستانهای مدرنیستی نیز به شیوۀ جریان سیال ذهن نوشته نشده است .
شناخت خود یکی از مهمترین نمودهای مدرنیستی بودن شخصیت های داستانی است که در این داستان نیز باعث تحول شدید شخصیت داش آکل میشود.