چکیده:
ابن تیمیه با تقسیم توسل به مشروع و غیر مشروع، بعضی از اقسام توسل را جایز و بعضی را بدعت دانسته است. وی توسل به ذات، جاه و مقام پیامبران، چه در حال حضور و چه در حال ممات را بدعت دانسته است. مهم ترین دلیل ابن تیمیه بر بدعت بودن توسل، فعل و سیره پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و سلف است. او معتقد است که از ناحیه پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم و سلف، دلیلی بر جواز توسل به ذات و جاه و مقام وجود ندارد. این در حالی است که روایات متعددی در منابع معتبر وجود دارد که سلف، به ذات، جاه و مقام پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم، در حال حیات و ممات توسل کرده اند. توسل شخص نابینا به پیامبرصلّی الله علیه و آله و سلّم، یا توسل عمر بن خطاب به عباس بن عبدالمطلب، نمونه هایی از این روایات است که تصریح بر جواز توسل به ذات و مقام دارد. این پژوهش بر اساس مبانی سلفیه، به تحلیل و نقد دیدگاه ابن تیمیه در موضوع توسل پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
در قسمت اول روایت آمده است: «اللهم إنی أسألک وأتوجه إلیک بنبیک محمد»؛ کلمه «نبیک» متعلق به کلمه ماقبلش «اسئلک» است؛ یعنی خدایا از تو میخواهم بهحق پیامبرت، و کلمه «اتوجه الیک» یعنی، خدایا توجه میکنم به تو بهواسطه پیامبرت «نبیک»؛ چنانکه در این قسمت از حدیث مشهود است، مراد ذات مقدس پیامبر6 است؛ نه توسل به دعای پیامبر6، یا درخواست از ایشان برای دعا کردن؛ زیرا اگر کسی بگوید در اینجا، کلمه «دعا» مقدر است، مدعای بدون دلیل و خلاف ظاهر است؛ همچنین فقره دوم دعا یعنی، جمله «محمد نبی الرحمة» نیز، بهخوبی نشان میدهد که مراد واسطه قرار دادن پیامبر6 در دعا است؛ زیرا اگر غیر از این بود، نیازی به توصیف پیامبر6 به «نبی الرحمه» نبود؛ همچنین جمله «یا محمد انی اتوجه بک الی ربی»، دلالت بر آن دارد که مرد نابینا، نفس پیامبر6 را وسیله قرار داده و درخواست دعای نابینا از پیامبر6، از این بخش از روایت برداشت نمیشود؛ همچنین اگر منظور، درخواست دعا از پیامبر6 بود، چه نیازی به اینکه شخص نابینا، خداوند را خطاب قرار دهد؛ بلکه با صراحت میگفت: ای رسول خدا6، برایم دعا کن و پیامبر6 نیز برایش دعا میکرد؛ اما در اینجا، با اینکه آن شخص از رسولالله6 میخواهد که برایش دعا کند تا بینایی خودش را بهدست آورد، رسولالله6 برای اینکه به همه نشان دهد که توسل به خداوند با واسطه صحیح است و موجبات تقرب الیالله را بهوجود میآورد، از مرد نابینا خواست که از خدا بخواهد و حضرت رسول6 را واسطه قرار دهد.