چکیده:
نیمنگاهی کارسنجانه بر برخی پژوهشها و نگاشتههای انتشاریافته درباب «واژهگزینی فارسی»، بهویژه در برخی شمارههایِ پژوهشنامۀ نامۀ فرهنگستان، از وجودِ رویکردی بیشگرایانه بهسویِ واژهگزینیِ دانشیک در پاسخ به سرریزِ روزافزونِ نامواژگانِ بیگانه، بهویژه انگلیسی، میگوید. از خوانش و بررسیِ این جستارها برمیآید که فرهنگستان زبان و ادب فارسی برجستهسازی برنامۀ «واژهگزینی علمی» از رهگذر کانونیسازیِ رویکرد «واژهگزینی علمی» را در دستورکار خود گذارده است. بهگفتارِدیگر، رویکرد بررسیها و گفتارهای انتشاریافته ازسویِ این نهادِ برنامهگذار بَسابیش بهسویِ کانونیسازی کُنشِ «واژهگزینی علمی» است. درحالیکه برابرآوری برای دروندادِ فزایندۀ زبانهای بیگانه تنها محدود به واژگانِ دانشیک/ علمی یا بهبیان کارشناسانهتر اصطلاحات یا نامواژگانِ دانشیک/ علمی نمیشود. بیگمان، برابرآوریِ زبانی پهنۀ گستردهتری از زبان را پوشش میدهد؛ به این معنا که دربرگیرندۀ گفتمانهایِ فرادانشی یا همگانی و واژهشناسی در پیوند با آنها نیز است. بررسیِ روند کانونیِ برابرآوری در زبان فارسی و چگونگی و چهاندازگیِ نیاز به نوآوریِ واژگانی و برابرآوریِ نوواژهساختی در دیگر زمینههای گفتمانیِ فرادانشیک در مقایسه با گفتمانهایِ دانشیک پرسشی است که پژوهش پیشروی در دو ترازِ نظری و عملی به آن پرداخته است.
A critical glance at certain researches and articles on "Persian Word-selection", especially in some issues of Name-Ye Farhangestan quarterly, tells of adopting a one-sided approach of science-oriented 'word selection' in response to the pacing overflow of foreign terms, particularly English. It is implied by reading and reviewing such studies that Iranian Academy of Persian Language and Literature (Farhangestan-e Zaban va Adab-e Farsi-ye Iran) has taken on-board the act of foregrounding the 'scientific word-selection' program via centralizing the approach of 'scientific word-selection'. In other words, the approach adopted in the studies and writings published by this planning institution are more towards centralizing the activity of 'scientific word-selection'. This is while equivalent-providing for the increasing input of foreign languages is not to be solely restricted to scientific words or, more expertly expressed, to scientific terms. Undoubtedly, lingual equivalent-providing covers a wider scope of language, that is it incorporates the more general supra-scientific discourses as well as their related lexicology. The study of the mainstream trend of equivalent-providing in Persian language and the status and magnitude of the need for lexical equivalent-providing in other supra-scientific discursive fields, as compared with the scientific discourses, is the question which the present study is going to deal with.
خلاصه ماشینی:
به گفتاردیگر، هرچند به نظر می آید که برابرگزینی بـه زبـان فارسـی بـرای درون دادِ فزاینـدٔە زبان های بیگانه تنها به واژگانِ دانشیک و علمی یـا بـه بیـان کارشناسـانه تـر نـام واژگـانِ یـا اصطلاحاتِ دانشیک و علمی محدود شده است ، بایـد پـذیرفت کـه برابرگزینـی واژگـانی بی گمان پهنۀ گسترده تری از دامنۀ زبانی را در بر می گیرد که خود دربرگیرندٔە گفتمـان هـای همگانی تر و نام واژه شناسی در پیوند با آن هاست .
افزونِ براین ، یکی از نگرانی های کانونی جستار پیش روی در به کارگیری مفهومِ «واژه گزینی » در گفتمانِ رایج فرهنگستانی و در بیشینۀ نگاشته های منتشره در پژوهش نامۀ نامۀ فرهنگستان است ؛ آن چه با گفتمانِ فنی دانشِ فرهنگ نگاری هم ساز و هم راه نیست و از نادیـده انگـاری ضرورتِ به کارگیری مفهوم «نام واژه » و «نام واژه گزینـی » بـه جـای «واژه » و «واژه گزینـی » در بحثِ زبان شناختی دربارٔە برابریابی زبانی در گفتمان های ویژه و دانشیک ناشی مـی شـود.
١. ٢ برایند انجامین برجسته سازی نگرش و کنشِ دانش گرا دربرابرگزینی برای نـام واژگـان دانشـیک / علمـی و ویژه تر و درکناره ماندنِ زبانِ فرادانشیک / فراعلمی و گفتمان هـای همگـانی تـرْ دانشـوران و برنامه ریزان را در بررسی های خود پوشیده وار به این باور ره نمون شده است که زبان فارسی از واژه سازی و واژه گزینی درزمینۀ گفتمان فرادانشیک و گفتمان های همگانی تر بـی نیـاز یـا کم نیاز بوده ، گسترٔە واژگانی گفتمان های فرادانشیک و همگانی تـر در حـال و روی کنـونی خود از بسندگی برخوردار است و نیازمندِ برابرگزینی آن چنانی نیسـت .