چکیده:
اشاره
دراین پژوهش با بررسی متنها، سفرنامهها، مستندات و مقالات به بررسی جغرافیای تاریخی استان کرمانشاه با محوریت
محله فیضآباد دردوره قاجار پرداختهایم. کرمانشاه دراواسط دوره زندیه ازبه هم پیوستن سه دهکده فیضآباد، چنانی و برزه
دماغ شکل گرفته است. قدمت محله فیضآباد به اواخردوران زندیه بازمی گردد ولذا دراین محله خانههایی به قدمت
100 تا150 سال وجود دارند. دراین قسمت کرمانشاه دارای انواع قومیتها مغل کرد، لر، لک، ترکهای آذربایجانی،
تاجران اصفهانی، شیرازی وتبریزی زندگی میکردند. اساس معماری قاجارادامه معماری دورانهای
پیش به خصوص صفویه است که بعدا به علت ورود عناصرشهرسازی نوین مانند خیابان و
میدان به ایران و... تغییراتی درآن رخ داده است.
خلاصه ماشینی:
استان کرمانشاه نیز بهعنوان یکی از مناطق مورد توجه در دورهٔ قاجار از این مسئله مستثنی است.
بنابراین لازم است مناطق جغرافیایی تاریخی قاجار در شهر کرمانشاه و محلات قدیمی بهخصوص مناطقی مثل محله فیضآباد که یکی از قدیمیترین محلههای تایخی کرمانشاه است، مورد بررسی قرار گیرد.
در دورهٔ زندیه کرمانشاه با داشتن حکمران خود الله قلیخان زنگنه دورانی کوتاه توأم با آرامش را از سر گذراند اما با مطرح شدن الله قلیخان بهعنوان یکی از مدعیان قدرت و تلاش وی برای دستیابی به تاج و تخت سلطنت بعد از مرگ کریمخان، این شهر به وادی جنگ و ستیز کشیده شده.
مسجد جامع شیعیان کرمانشاه و بعضی از مراکز حکومتی نیز در داخل و اطراف این محله مستقر بود (حبیبی، پوراحمد، مشکینی، ۱۳۷۶: ۲۸۳) که همچنان باقی است.
این مسجد که در شمال کوچهٔ پورپاک واقع شده با شمارهٔ ثبت ۲۱۷۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بخش اصلی مسجد شبستان ستونداری به شکل مستطیل است که در ضلع جنوبی صحن قرار دارد.
در ضلع غربی بنا حیاط کوچک و هشتضلعی با حوضی در میانهٔ آن وجود دارد که احتمالاً وضوخانه بوده و امروز نیز در کنار آن سرویس بهداشتی ساخته شده است (دانشنامهٔ تاریخ معماری ایرانشهر.
این قسمت شامل ایوان نسبتاً بزرگی است که از طریق یک رشته پلکان سنگی سه پلهای به حیاط تکیه راه دارد.
در ضلع شمالی این حیاط حوضخانه قرار دارد که حد فاصل بین بیرونی و اندرونی است، یعنی از هر دو طرف نور میگیرد، اما ورودی آن از حیاط اندرونی است.