چکیده:
اعتقاد به مهدویت، باور مشترک ادیان الهی است. تمام معصومین از پیامبر اکرم (ص) تا امام یازدهم (ع) به تبیین مهدویت پرداخته و ضمن آشناساختن شیعیان با آموزههای مهدوی، آنان را برای دوران غیبت آماده کردهاند. در این نوشتار، بحث مهدویت در کلام امام رضا (ع) با روش نقلی - توصیفی و با استفاده از منابع روایی شیعه، واکاوی شده است.
اندیشههای مهدویت در دوره امام باقر و امام صادق علیهماالسلام تبیین شده بود؛ اما در زمان امام رضا (ع) جریان مهدویت توسط واقفیه و فرقههای ضاله دچار انحراف گشت. از اینرو، حضرت کوشید تا مهدویت و معرفت مهدوی را در جریان و خط صحیحش بازگردانده و صیانت کند. در این مقاله، روایات مهدوی امام رضا (ع) از جهت سند و محتوا، گونهشناسی و اعتبارسنجی میشود. موضوعاتی که در این روایات مطرح شده، مشتمل بر معرفی شخصیت حضرت حجت و وقایع آخرالزمان و فرج و ظهور است که راویان آن، افراد موثق و عالمان شیعی هستند تا رابطی برای انتقال مفاهیم و تفکر مهدویت به جامعه شیعی باشند.
خلاصه ماشینی:
موضوعاتی که در این روایات مطرح شده مشتمل بر معرفی شخصیت حضرت حجت و وقایع آخر زمان و فرج و ظهور است که راویان آن افراد موثق و عالمان شیعی هستند تا رابطی برای انتقال مفاهیم و تفکر مهدویت به جامعه شیعی باشند.
- وقایع و علائم آخر الزمان و قبل از ظهور و قیام امام زمان (ع) در اخبار المهدی ازامام رضا (ع) به ریز موضوعاتی همچون خروج سفیانی (حمیری ، 1371ش ، ص 217- 219) ایجاد قیام قائم به امر خدا( نعمانی ، 1387 ش ، ص 133 ) قیام قبل از قیام سفياني و يماني و مرواني و شعيب بن صالح است (نعمانی، 1387 ش ، ص 153) خروج قائم با لباس غلیظ وقاطعیت(نعمانی ، 1387 ش، ص 153) ، سلطنت امام زمان (ع) (نعمانی ، 1387 ش ، ص 162) ، شدت گرما در قبل از فرج(نعمانی ، 1387 ش ، ص 144)، کشتن ذریه قاتلین امام حسین (ع) به اینکه به کارهای پدرانشان راضی بودند (صدوق ، بی تا، ص 218و صدوق، 1378ش، ص 273)، هیچ بیعتی به گردن امام نیست تا زمانی که با شمشیر قیام کنند (صدوق ، بی تا ، ص 233و صدوق ، 1378ش، ص 273)، در دوران حیرت بعد از غیبت ثبات در دین وجود ندارد مگر افراد مخلص و با یقین (صدوق ، 1382 ش ، ص304) ، فتنه ای که گوشها را کر می کند به طوری که اهل آسمان و زمین بر شیعیان هنگام غایب شدن بعد سومین فرزند امام رضا (ع) گریه می کنند (صدوق ، 1382 ش، ص 370 و صدوق ، 1378 ش ، ص 2-6 و طوسی ، 1387 ش ص 268 )، ظهور در کنار بیت الله الحرام (صدوق، 1382 ش ، ص 371 و قندوزی ، 1416 ق، ص 537) ، با ظهور زمین از فساد ظاهر و عدالت گسترده می شود وخروج قائم ناگهانی صورت می گیرد (صدوق ، 1382 ش ، ص 372 و قندوزی ، 1416 ق، ص 544) ، تعداد کمی معتقدین (طوسی ، 1387 ش، ص204) ، عدالت گسترده خواهد شد (صدوق ، 1378 ش ، ج 2 ،ص 66)، بی نیازی مردم از آل محمد و شک در ولادت امام زمان (ع) وتسلط شیطان بر مردم و ولایتش بر غیر مومنین (صدوق ، 1382 ش، ص 51).