چکیده:
اعیان ثابته از مهمترین اصطلاحات عرفانی ابنعربی است. هرچند که مفاهیم دیگری قریب به این اصلاح در سنت فکری اسلامی وجود داشته است لیکن ابنعربی خود مبدع این اصطلاح است. شارحان و صوفیان متاثر و به تبعیت از وی آن را بکار بستهاند و از آن در مسائل متعدد در تبیین هستی شناسی عرفانی، بهره بردهاند. داود قیصری را میتوان مهمترین شارح محیالدین خواند که با دقت فکری کم نظیری به شرح و تبیین آراء وی پرداخته است. بنابراین این مقاله با تکیه به شرح قیصری استوار گشته است. در اندیشه ابنعربی اعیان ثابته از لوازم اسماء و صفات الهی و علم ثبوتی حق تعالی است. نقش واسطهای اعیان ثابته در پدیداری عالم کارکردی ویژه به آن میبخشد که بدون پرداختن به آن، فهم عرفان نظری ممکن نیست. لذا از جایگاه مهم هستیشناختی در نظام عرفانی برخوردار است. این مقاله جایگاه هستیشناختی اعیان ثابته در نظام وحدت وجودی که اساس آن بر تجلی الهی استوار است را تبیین میکند و به لوازم وجودشناختی نظریه اعیان ثابته میپردازد.
خلاصه ماشینی:
در اندیشه ابنعربی اعیان ثابته از لوازم اسماء و صفات الهی و علم ثبوتی حق تعالی است.
این مقاله جایگاه هستیشناختی اعیان ثابته در نظام وحدت وجودی که اساس آن بر تجلی الهی استوار است را تبیین میکند و به لوازم وجودشناختی نظریه اعیان ثابته میپردازد.
بنابراین میتوان اعیان ثابته، ناظر به رابطه آن با اسماء و صفات الهی را، صور اسماء الهیه دانست و چنانچه اعیان، جمع عین به معنی ذات در نظر گرفته شود، اجمالاً اعیان ثابته صور ممکناتی که در علم حق تعالی ثابتاند، میباشند.
(کاشانی، 1370: 90) 2-2- غیر وجودی بودن اعیان ثابته در این میان پر مناقشهترین قول از آن ابن عربی است که آنها را وجودی نمیداند.
بخش سوم: اعیان ثابته و هستیشناسی عرفانی ابن عربی قبل از ورود مستقیم به این بحث لازم است که نظریههایی که در باب رابطهی اسماء و صفات الهیه با ذات حق تعالی مطرح شدهاند را بررسی نماییم.
و این مهمترین جایگاه اعیان ثابته در هستی شناسی عرفانی ابنعربی است.
در این میان دو مسئله اساسی رابطه اعیان ثابته و علم باری قبل از ایجاد عالم و اعیان و رابطه آن با جبر و اختیار از اساسیترین و پیچیدهترین موضوعات فلسفی است.
در میان صوفیّه ابن عربی با طرح مبحث اعیان ثابته در پی پاسخ بدین مسئله است.
مسئله ذات باری و ظهور اسماء و صفات الهی، خلق عالم، تدبیر عالم، ربوبیّت و مربوبیّت همه در گرو طرح نظریه اعیان ثابته است.