چکیده:
زﻣﯿﻦ ﭘﺎﯾﮕﺎه ﻧﻬﺎﯾﯽ و ﻋﺮﺻﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎی ﺑﺸﺮ اﺳﺖ و ﺗﻮزﯾﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪ و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از زﻣﯿﻦ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ اوﻟﯿﻪ و ﻣﺤﮏ ﺻﺤﺖ و ﺳﻘﻢ ادﻋﺎی ﻣﺪﻋﯿﺎن ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻣﯽرود. اﻣﺮوزه ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻧﻘﺶ زﻣﯿﻦ در ﺗﺎﻣﯿﻦ رﻓﺎه و آﺳﺎﯾﺶ ﻋﻤﻮﻣﯽ و ﺗﻠﻘﯽ آن ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﺛﺮوت ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﯾﮏﻃﺮف و ﻧﯿﺰ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ اﻓﺰاﯾﺶ روزاﻓﺰون ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻧﺎﻣﺤﺪود آن از ﻃﺮف دﯾﮕﺮ ﺿﺮوری اﺳﺖ ﺗﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﺪود در راﺳﺘﺎی ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻋﻤﻮﻣﯽ، ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺑﻬﯿﻨﻪ و درﺧﻮر ﭘﺎﯾﺪار در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد. در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ارﺗﻘﺎء ﺑﻬﺮه وری و ﺑﻬﯿﻨﻪﺳﺎزی اﺳﺘﻔﺎده از زﻣﯿﻦ و اﻣﮑﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ درونﺷﻬﺮی در ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن؛ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر رﻓﻊ ﻧﯿﺎزﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﻓﺖ ﺑﻪوﯾﮋه ﻧﯿﺎز ﻣﺴﮑﻦ ﺷﻬﺮی ﺣﺪاﻗﻞ در ﻃﯽ ﯾﮏ اﻓﻖ ده ﺳﺎﻟﻪ و از ﺳﻮﯾﯽ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﺎﻣﻮزون ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در راﺳﺘﺎی ﻫﺪف ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺎ ﺟﻤﻊآوری اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز در ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای و ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﺷﯿﻮهﻫﺎی ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ زﻣﯿﻦ در اﯾﻦ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﯿﺎز ﻣﺴﮑﻦ ﺷﻬﺮی ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﮐﻠﯽ اﻟﮕﻮی ﺗﺪوﯾﻦ ﺷﺪه ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ زﻣﯿﻦ در ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده ﺷﻬﺮ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻧﺘﺎﯾﺞ ارزﺷﻤﻨﺪی در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﯿﺰان اراﺿﯽ ﺑﺎزﯾﺎﻓﺘﯽ( 2054 ﻗﻄﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺣﺖ 822895/5 ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ( ﻣﻌﺎدل 82 ﻫﮑﺘﺎر)ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ از ﺑﻌﺪ ﮐﻤﯽ و ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻣﺴﺘﻨﺪات ﭘﯿﺶﺑﯿﻨﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ در ﻃﺮح ﻣﺼﻮب ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮی در اﻓﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﭘﮋوﻫﺶ( 1400-1390 )ﺗﻌﺪاد واﺣﺪﻫﺎی ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﯾﻦ اﻓﻖ ﻋﻼوه ﺑﺮ واﺣﺪﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد، 34682 واﺣﺪ ﺑﺮآورد ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﯿﺎز ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از 3816 واﺣﺪ ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ اﺳﺘﺤﺼﺎﻟﯽ ﺑﺎﻓﺖ؛ ﮐﻪ در ﺣﺪود 11 درﺻﺪ از ﻧﯿﺎز ﻣﺴﮑﻮﻧﯽ ﺷﻬﺮ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺒﺮان ﮔﺮدد. ﻟﺬا اراﺿﯽ ﺑﺎزﯾﺎﻓﺖ ﺷﺪه ﻋﻼوه ﺑﺮ رﻓﻊ ﻧﯿﺎز ﮐﻤﺒﻮد ﮐﺎرﺑﺮیﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎﻓﺖ؛ در اﯾﺠﺎد ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﺑﯿﻦ ﺑﺎﻓﺖﻫﺎی ﻣﺠﺎور و ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﮔﺴﺘﺮش ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮی ﭘﺎﯾﺪار در ﺷﻬﺮ زﻧﺠﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺛﺮ واﻗﻊ ﺷﻮد.
خلاصه ماشینی:
)Jangjoo, 2006: 13( (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ۱: اثرات بازيافت اراضي بر ساخت فضايي شهر (٧٤ :٢٠١٢ ,Poor Mohamadi et al) به عبارتي براي تامين فضاهاي مورد نياز شهر، جلوگيري از فرسودگي فضاهاي شهر، حفاظت از ميراث فرهنگي و انطباق فضاهاي شهري با نيازهاي امروزين ؛ برنامه ريزان شهري به دو گونه عمل مي کنند ۱- رشد و گسترش شهرها در نواحي مجاور و ايجاد شهرها و شهرکهاي جديد ۲- بهسازي و نوسازي بافت هاي قديمي و ناکارآمد شهري .
)2009; Moezi, 1998 (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ۶: نقشه پهنه بندي بافت فرسوده شهر زنجان ارزيابي ظرفيت ها و پتانسيل هاي بازيافت زمين در هر بافت با استفاده از شاخص هاي کالبدي ۲۹ - ارزيابي پتانسيل بازيافت زمين در بافت مجموعه بازار ۲۹- محدوه اين بافت با در نظر گرفتن حريم آن (محدوده ويژه ) با توجه به طرح احياء بازار زنجان تعيين شده است .
جدول ۵- تعداد واحدهاي مسکوني داراي پتانسيل در بافت شمالي فرسوده بعد از تلفيق تمامي شاخص ها شرح تعداد قطعات بازيافتي مساحت (متر مربع ) مجموع واحدهاي بافت (وضع موجود) ۱۴۱۴۸ ۲۶۲۵۲۸۴/۵ تلفيق شاخص هاي بازيافت سبز ۴۳۹ ۱۶۰۴۰۸/۱ تلفيق شاخص هاي بازيافتي قهوه اي ۶۴۵ ۴۵۷۲۶۴/۵ مجموع اراضي قابل بازيافت ۱۰۸۴ ۶۱۷۶۷۲/۶ (به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ۸: نقشه توزيع قطعات پتانسيل بازيافت در محدوده بافت فرسوده شمالي شيوه برخورد با اين بافت براي ارزيابي پتانسيل بازيافتي در بافت شمالي با در نظرگرفتن عرض معابر و نظام تفکيک بافت ، با حداقل سطح اشغال ۵۰ درصد و تراکم مجاز ساختماني ۲۰۰ درصد-حداکثر ۴ واحد در هر قطعه -مد نظر گرفته شده است که در اين صورت مي توان در اين پهنه ۴۳۳۶ واحد احداث نمود.