چکیده:
امروزه در فضاهای شهری شاهد افراد کمتوان جسمی-حرکتی هستیم که حضورشان در اجتماع نادیده گرفته شده است. از جمله حقوق ضایعشدۀ آنها میتوان به تحرک و دسترسی ایمن به خدمات، فضاها و تأسیسات عمومی شهرها با حفظ استقلال فردی اشاره کرد. با توجه به اینکه قدرت تطبیق معلولان با بسیاری از ناملایمات شهری پایینتر از دیگر شهروندان است و این افراد در بسیاری از مواقع ناتوان میمانند، فضای خانه را به محیط شهری ترجیح میدهند که این امر لزوم برنامهریزی برای استانداردسازی فضاهای شهری و انطباق آنها با نیازهای معلولان را بیشتر میکند. ایجاد فضاهای پاسخگو برای افراد دارای محدودیتهای حرکتی، نمود تأمین عدالت و ایمنی اجتماعی در دسترسیهاست که علاوهبر امنیت جانی و بهداشتی، آثار روانی فوقالعادهای به همراه خواهد داشت و از افسردگی و انزوای معلولان جلوگیری خواهد کرد. هدف پژوهش کاربردی و توصیفی-تحلیلی حاضر بررسی وضعیت فضاهای عمومی شهری در پاسخگویی به نیازهای معلولان جسمی حرکتی در خیابان فردوسی شهر سنندج و تأثیر این فضاها بر انزوای اجتماعی معلولان است. برای جمعآوری دادهها از روش پیمایشی و کتابخانهای استفاده شد. تجزیه و تحلیل دادهها نیز با استفاده از نرمافزار SPSS و آزمونهایی مانند آزمون t تکنمونهای و رگرسیون خطی چندگانه صورت گرفت. شاخصهای مورد بررسی در این پژوهش شامل پیادهروها، پلهای ارتباطی و دسترسیها، حملونقل درونشهری، تجهیزات و مبلمان شهری و ساختمانها و مکانهای عمومی است. یافتههای آزمون t حاکی از آن است که تمام شاخصهای مورد بررسی میانگین بسیار پایینی دارد و فضاهای شهری در منطقه مورد مطالعه قادر به پاسخگویی به نیازهای اجتماعی و زیستی معلولان نیستند. در این میان کمترین میانگین مربوط به شاخص سیستم حملونقل عمومی (1/1) است. همچنین در تحلیل رگرسیون، شاخص حملونقل با ضریب تأثیر 458/0 بیشترین تأثیر را بر انزوای معلولان دارد. نتایج نشان میدهد در زمینة طراحی و برنامهریزی شهری برای معلولان در خیابان فردوسی سنندج اقدامات مناسب و کافی صورت نگرفته و هیچیک از فضاها و کاربریهای مورد سنجش در محدودة مورد مطالعه از نظر میزان پاسخدهی برای نیازهای معلولان وضعیت مطلوبی ندارند که در این میان قابلیت دسترسی و وضعیت حملونقل عمومی بهمراتب وضعیت بدتری داشته و انزوای معلولان را به همراه داشته است.
Nowadays in urban spaces, there are disabled Persons that their presence in the community has been ignored.Including their lost rights, to mobility and secure access to services, spaces and public facilities of cities with individual independence can be noted.Given that power of adapting disabled persons with many of the urban hardships is lower than that of other citizens, and these persons in many cases are unable, inevitably, they prefer the home space to the urban environment.That this problem, need to planning for the standardization of urban spaces and adapt of them with the needs of disabled persons increases. Making appropriate of spaces for disabled persons shows the justice and social safety in access that in addition to safety and health will have extraordinary psychological effects and will prevent of depression and isolation of the disabled persons and will prevent of depression and isolation of the disabled persons.The objective of this paper is the survey of the situation of urban public spaces and their role in isolation of disabled persons (case study: Ferdowsi street in Sanandaj). The type of research is applied and the methodology is analytic-descriptive. To collect the data, the library and survey method have been used. Data analysis was performed by SPSS software, as well as testing methods such as T test and linear regression.
خلاصه ماشینی:
آمارها نشان مي دهد با پيشرفت علم و فناوري و افزايش سوانح و حوادث ، نه تنها از تعداد افراد معلول کاسته نمي شود، بلکه هرساله بر تعداد اين گروه از جامعه افزوده ميشود (سراج ، ١٣٨٨: ٦)؛ بنابراين در تمام کشورهاي جهان ، معلولان بخشي از جمعيت را تشکيل ميدهند که بايد بتوانند مانند ديگر مردم براي رفع احتياجات خود در سطح شهر حرکت کنند و به تکاپو بپردازند (بهمن پور و سلاجقه ، ١٣٨٧: ٨) و مانند ساير شهروندان دسترسي برابر به فضاهاي عمومي داشته باشند (٥٥ :٢٠١٥ ,Basha).
هرچند پژوهش هايي مرتبط با موضوع مورد بررسي صورت گرفته است ، اما بيشتر آن ها از يک بعد و به ويژه از نظر شاخص حمل ونقل شهري ، سنجش و ارزيابي شده اند، اما در پژوهش حاضر ضمن بررسي اين شاخص به عنوان کليدي ترين عنصر در دسترسي به فضاهاي شهري، وضعيت پاسخگويي ديگر عناصر فضاهاي شهري مانند پياده روها، پل هاي ارتباطي و دسترسيها، تجهيزات و مبلمان شهري، ساختمان ها و مکان هاي عمومي و مشکلات دسترسي به آن ها نيز بررسي شده و در انتها به نقش فضاهاي شهري در انزواي معلولان پرداخته شده است .
اين امر نشان دهندة اهميت بيشتر سيستم حمل ونقل عمومي براي افراد معلول است ؛ بنابراين با توجه به مجموع ابعاد، عدم پاسخگويي و نامناسب بودن فضاهاي شهري نقش مؤثر و مثبتي در نارضايتي و انزواي معلولان در محدودة مورد مطالعه دارد.