چکیده:
صنعت فرش در ایران از پیشینه و قدمت طولانی برخوردار است، اما در دورۀ قاجار (نیمۀ دوم قرن سیزدهم قمری/ نوزدهم میلادی) تحت تأثیر عواملی چون آشنایی و علاقهمندی تجار و مردم اروپا نسبت به فرش ایران و تقاضای روزافزون برای این کالا در بازارهای جهانی، سرمایۀ داخلی و خارجی در این رشتۀ تولیدی به کار افتاد و صنعت فرش احیا و از رونق و شکوفایی خاصی برخوردار شد. در این پژوهش، سعی بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر اسناد به جا مانده از دورۀ قاجار، ضمن نگاهی کوتاه به وضعیت تولید و تجارت فرش ایران در نیمۀ اول قرن سیزدهم قمری/ نوزدهم میلادی، عوامل و چگونگی احیای صنعت فرش در این دورۀ زمانی مورد بررسی قرار گیرد. براساس یافتههای پژوهش، استیصال اقتصاد ایران در قرن سیزدهم قمری/ نوزدهم میلادی و تلاش برای یافتن یک منبع عمدۀ مالی و قابل اطمینان به منظور تأمین مالی واردات، همچنین تقاضای روزافزون برای فرش ایران در بازارهای بینالمللی و به دنبال آن، سرمایهگذاری داخلی و خارجی در تولید و تجارت فرش و در نهایت، وجود نیروی انسانی فراوان و ارزان و در دسترس بودن مواد اولیۀ مورد نیاز در داخل، از عوامل اصلی احیا و رونق صنعت فرش در اواخر دورۀ قاجار بوده است.
Although the Iranian Carpet Industry has a historical Background, this Industry had seen a rearrangement, regeneration and prosperity in Qajar era (especially second half of 19thcentury), because of the some facets such as its presenting to international exhibitions and the desire and interest of European merchants in this industry and their willing to Iranian carpet trade and thence, increasingly demand for this commodity and trade of its merchandises in World industry, and especially initiation of internal and external capitals for investment in this generative branch of industry the flourishing at the end of this period. Due to the analyze and attribute the historical document and sources, and by sought in historical evidences, this article sought to revision the situation of Iranian carpet Industry in mid-19thcentury, and search for answer the question of the quality or circumstance of regeneration and prosperity in Iranian carpet Industry in this era. Upon that of the article finding the depression and slump in Iranian Industry in mid-19thcentury and the Qajar endeavor to finding a second big authoritative, dependable, infallible and safe able sure bankroll for safety securing the government financial income for anomalous and unsteady imports to Persia, and unstructured demand for Iranian carpet in world vide trade network and downgrade or initiation of external purse and capital to investment in Iranian carpet trade and abundant in human resources and widespread of cheap labors, and also plentiful raw materials caused to that of regeneration and prosperity in Iranian carpet trade and increasingly in final last juncture of Qajar period.
خلاصه ماشینی:
براساس یافته های پـژوهش ، استیـصال اقتـصاد ایـران در قـرن سیزدهم قمری/ نوزدهم میلادی و تلاش برای یـافتن یـک منبـع عمـدۀ مـالی و قابـل اطمینان به منظور تأمین مالی واردات، همچنین تقاضای روزافزون برای فرش ایران در بازارهای بین المللی و به دنبال آن، سرمایه گذاری داخلی و خارجی در تولید و تجارت فرش و در نهایت ، وجود نیروی انسانی فراوان و ارزان و در دسترس بودن مواد اولیـۀ مورد نیاز در داخل ، از عوامل اصلی احیا و رونق صنعت فرش در اواخـر دورۀ قاجـار بوده است .
در این دوره و به طور مشخص از دهۀ ١٨٧٠م / ١٢٩٠ق ، تحـت تـأثیر نوسـانات و اوضـاع اقتصادی و تجاری داخلی و خارجی گفته شده و براساس عواملی چـون نیـاز اقتـصادی ایـران برای تولید و صادرات کالاهای راهبردی و نقدینه آفرین به عنوان جانشین ابریـشم (مهـم تـرین کالای صادراتی ایران در اواسط قرن نوزده میلادی / سیزده قمری )، جذابیت و مطلوبیت فـرش ایران برای اروپاییان و تقاضای روزافزون برای این کالا در بازارهای جهانی و به تبع آن ، رشـد سرمایه گذاری در صنعت فرش و همچنین وجود نیروی انسانی (بافندگان ) و مواد خام (پـشم ) لازم در داخل کشور (که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد)، پیشرفت و گسترش همه جانبه در صنعت فرش ایران (تولید و تجارت ) اتفاق افتاد و این صنعت در بازارهای جهـانی از جایگـاه ، رونق و شکوفایی خاصی برخوردار شد.