چکیده:
حوزه شرقی شهر تهران همواره در معرض خطرات شدید احتمالی ناشی از بحرانهای طبیعی و انسانساخت است، به گونهای که در برنامه ساختاری- راهبردی این حوزه به تدبیر راهکارهای نوین در جهت کاهش خطرپذیری و ارتقای کارایی مدیریت بحران تاکید شده است. هدف این مقاله ارزیابی تاثیر ساختار شبکه ارتباطی حوزه شرقی طرح راهبردی شهر تهران بر تابآوری آن در برابر بحرانها است. سوال اصلی مقاله حاضر این است که ساختار شبکه ارتباطی حوزه شرقی طرح راهبردی شهر تهران بر تابآوری شهر چه تاثیراتی دارد؟ پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی با رویکرد عملی و حل مشکل و از لحاظ ماهیت و روش، تحلیلی- تجویزی بر پایه دادههای کمی است. در این مقاله با توجه به قابلیت روش فرایند تحلیل سلسلهمراتبی در راستای نظرات کارشناسان و در نظر گرفتن طیف وسیعی از معیارهای کیفی و کمی چندگانه در مسیر تحقیق، روش مذکور برای بهکارگیری در نمونه موردی برگزیده شد. بر مبنای یافتههای پژوهش، بیش از 45 درصد از وسعت حوزه با خطرپذیری نسبتا بالا در برابر بحرانهای طبیعی و انسانساخت روبروست. این در حالی است که با بهکارگیری هفت معیار موثر بر ارتقای تابآوری در دو طبقه کلان شامل خصوصیات شبکه (تراکم جمعیتی، ظرفیت معابر و الگوی سفر ساکنین) و ایمنی شبکه (درجه محصوریت، ظرفیتهای اجتماعی ساکنین، کیفیت ابنیه و تراکم ساختمانی) مشخص گردید که حدود 28 درصد از معابر فاقد تابآوری لازم در زمان پس از بروز بحران خواهند بود و همچنین توانایی بازگشت به وضعیت تعادل و شعاع پوشش دهی، در جهت امدادرسانی و اسکان موقت شهروندان به شدت پایین است.
خلاصه ماشینی:
ارزيابي تأثير ساختار شبکه ارتباطي حوزه شرقي طرح راهبردي شهر تهران بر تاب آوري شهري فرزاد اناري دانشجوي مقطع دکتري رشتۀ شهرسازي ، دانشگاه آزاد واحد امارات متحدة عربي ، دبي ، امارات 1 ناصر اقبالي دانشيار گروه جغرافيا، دانشکدة ادبيات و علوم انساني ، واحد تهران مرکزي ، دانشگاه آزاد اسلامي ، تهران ، ايران رضا مؤيدفر استاديار، دانشکده فني و مهندسي ، دانشگاه اراک ، اراک ، ايران تاريخ دريافت : ١٣٩٨/٠٦/٠٤ تاريخ پذيرش : ١٣٩٨/٩/٢٧ چکيده حوزه شرقي شهر تهران همواره در معرض خطرات شديد احتمالي ناشي از بحران هاي طبيعي و انسان ساخت است ، به گونه اي که در برنامه ساختاري - راهبردي اين حوزه به تدبير راهکارهاي نوين در جهت کاهش خطرپذيري و ارتقاي کارايي مديريت بحران تأکيد شده است .
از آنجا که ساختار ارتباطي شهري از مهم ترين عوامل تأثيرگذار در سازمان فضايي شهر براي دستيابي به تاب آوري و متعاقب آن توسعه پايدار است ، ارزيابي ميزان تاب آوري شبکه معابر حوزه شرقي تهران به عنوان نمونه موردي بر پايه پارامترهاي دسترسي و حمل و نقلي به منظور کاهش آسيب پذيري اجتماع و سيستم شهري مورد مطالعه و ارائه چارچوب پيشنهادي ارتقاي تاب آوري در زمينه هاي روند کاري و نهادي حوزه شرقي ضرورت دارد.
اين مرحله به عنوان يکي از مراحل کلان مدل مفهومي خطي - زماني ديويس محسوب مي شود که هدف آن ، استفاده از معيارهاي معطوف به ظرفيت هاي پيش و حين وقوع بحران در سيستم مورد برنامه ريزي به منظور ارزيابي ميزان آسيب پذيري و تاب آوري شبکه ارتباطي حوزه شرقي شهر تهران است (٢٣ :٢٠١٠ ,Rafiiyan).