چکیده:
چکیده
دریای خزر بزرگترین دریاچه ی جهان میان آسیا و اروپا واقع شده است. این دریا به طور طبیعی به دریاها و اقیانوسهای جهان راه ندارد. تا سال 1991 خزر دریای ایرانی- شوروی بوده و بر مبنای قراردادهای 1921 و 1940 میان دو کشور مشترک بوده است. دیگر کشورهای جهان نیز دریای خزر را میان ایران و روسیه مشاع میدانستند. با فروپاشی شوروی همسایگان دریا به 5 کشور افزایش یافته و اختلافات در خصوص رژیم حقوقی این دریا آشکار و هویدا شد. مذاکرات متعدد و متناوبی طی حدود 21 سال توسط کشورهای ساحلی برای حل مشکل رژیم حقوقی خزر صورت گرفته است. در این مقاله مواضع کشورهای ساحلی در مورد رژیم حقوقی دریای خزر را مورد بررسی قرار داده، همچنین موضع ایران در خصوص رژیم حقوقی دریای خزر را مورد مداقه و آسیبشناسی قرار میدهیم.
خلاصه ماشینی:
موضـع رسـمي ايـران در صورت عدم رعايت نکات پيش گفته ، سهمي حدود ٢٠ درصد اسـت و بـه آن اسـتدلال مـيشـود کـه چـون تعـداد کشورهاي ساحلي ٥ کشور است سهم ايران بايد يک پنجم (٢٠ درصد) از دريا باشد که در بر گيرنده سـطح ، بسـتر و زير بستر خواهد بود.
بدين جهـت اسـت کـه هـواي سـرد و خشـک سيبري پس از عبور از روي درياي خزر ناپايدار شده و با مساعدت ساير عوامل در سواحل ايجاد بارنـدگي مـيکنـد شدت اين بارندگي بـه دليـل طـ ولاني بـودن مسـير روي دريـا در منطقـه انزلـي بيشـتر از قسـمتهاي ديگـر سـاحل است (٢٩-٢٠٠٥٢٥,Dehghan) رژيم حقوقي درياچه ها از نظر حقوقي بين الملل از لحاظ حقوقي بين الملل ، درياها و درياچه هايي که بين دو يا چند کشور محاط ميباشند، در حکم آب هـاي داخلـي به شمار ميروند، وحکم آنها حکم اين گونه آبهاست ، منوط به اينکه همانند دريـاي خـزر بـوده ، بـه دريـاي آزاد راه نداشته باشند.
بدين ترتيب مطابق با مقررات حقوقي بين الملل ، درياي خزر متعلق به دو کشور شوروي و ايران بـوده ، و هـيچ گونـه حد و مرز رسمي در اين دريا، به استثناي محدوده ماهيگيري وجود نداشته ، همچنـين هـيچ کشـور خـارج از منطقـه وضعيت دريا را به عنوان يک درياي بسته مورد اعتراض قرار نداده است .
رژيم حقوقي درياي خزر پس از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي (به تصویر رجوع شود) Map (3) Legal regime of the Caspian Sea after the collapse of the Soviet Union https://www.