چکیده:
زیست پذیری شهری بیان کننده چگونگی عملکرد سیستم شهر است، هماهنگی بین زیر سیستم های شهر باعث ارتقاء کیفیت زیست پذیری می شود. کالبد و ساختار فیزیکی شهر بایستی با محیط زیست طبیعی هماهنگ باشد تا جامعه اجتماعی در آن به رفاه اقتصادی و اجتماعی برسند که در نهایت منجر به رضایت و شادی شهروندان می شود. احساس رضایت و رفاه اجتماعی شهروندان در یک شهر طبیعی سالم و پاک اتفاق می افتد. همانطور که زندگی در شوره زار و یا اقلیم بسیار گرم رضایت ساکنین را ایجاد نمی کند، بی توجهی به محیط زیست طبیعی نمی تواند باعث ارتقاء کیفیت زندگی و رفاه شهروندان شود. این تحقیق سعی دارد بر اهمیت شرایط محیط زیست در شهر زیست پذیر بپردازد. در بین مولفه های محیط زیست، اقلیم و شرایط آب و هوایی مهمترین و بیشترین نقش را بر ارتقاء کیفیت زیست پذیری ایفا می کنند. بررسی کیفیت زیست پذیری شهری توسط سه رویکرد کالبدی، محیط زیست و ادراکی- اجتماعی صورت گرفته است. در رویکرد کالبدی دو شاخص بسیار مهم ضریب دید آسمان (SVF) و نسبت محصوریت یا ارتفاع به عرض خیابان (H/W) و در رویکرد محیط زیستی شاخص آسایش محیطی دمای معادل فیزیولوژیک (PET) در روزهای 16، 17 و 18 مرداد سال 1397 اندازه گیری و محاسبه شدند. همچنین ارزیابی ادراکی و ذهنی شرایط محیط طبیعی از طریق پرسشنامه های کیفی توسط استفاده کننده گان از دو نوع فضای عمومی ( پارک شهدای خلیج فارس و خیابان های شهری ) صورت گرفت. نتایج نشان دادند که میانگین آسایش حرارتی در فضاهای باز عمومی در سطح شرایط استرس زای شدید قرار دارد. در صورتیکه در خیابان های با ضریب دید آسمان کم و نسبت محصوریت بالا ، کمینه مقدار آسایش حرارتی دیده شد. ارتباط خطی مثبت بین دمای معادل فیزیولوژیکی و احساس حرارتی استفاده کننده گان از فضا بدست آمد. رضایت از مطلوبیت آسایش حرارتی از سوی پرسش شوندگان چه در روز و چه در شب کمترین رای را به خود اختصاص داد. که در فصل تابستان با توجه به زمان اوج استفاده از فضاهای تفریحی نتیجه بسیار خوبی نمی باشد. این تحقیق نشان داد که ملاحظات محیطی در راستای ارتقاء کیفیت زیست پذیری و در نهایت توسعه پایدار در طراحی فضاهای شهری از سوی طراحان ، برنامه ریزان شهری و سازندگان در منطقه تازه ساخت 22 صورت نگرفته است . دانش استفاده از اقلیم و شاخص های آن ضروری است در مطالعات طرح جامع و تفصیلی شهری لحاظ شود.
خلاصه ماشینی:
در رویکرد کالبدی دو شاخص بسیار مهم ضریب دید آسمان (SVF) و نسبت محصوریت یا ارتفاع به عرض خیابان (H/W) و در رویکرد محیط زیستی شاخص آسایش محیطی دمای معادل فیزیولوژیک (PET) در روزهای ١٦، ١٧ و ١٨ مرداد سال ١٣٩٧ اندازه گیری و محاسبه شدند.
در این راستا افزایش آگاهی و درک شهروندان از شرایط نامطلوب حرارتی و چگونگی سازگاری محیط شهری با اقلیم بسیار مهم و ضروری است ( Global Platform ٢٠١٨ ,for Sustainable Cities, World Bank).
این پارامتر نشان دهنده مجموع کل تابش طول موج های کوتاه و بلند در یک فضای باز است که بدن انسان در معرض آن ها قرار می گیرد و احساس حرارتی وی را نسبت به شرایط آسایش اقلیمی محیط تحت کنترل قرار می دهد (٢٠٠٣ ,Matzarakis&Streiling ;٢٠١٣ ,.
شکل شهر، پوشش گیاهی و فضای سبز احساس حرارتی مردم را در فضاهای عمومی شهری کنترل می کنند، مطالعات زیادی که در این زمینه انجام شده این مهم را اثبات کرده است و نتیجه گرفته اند که فرم خیابان و میزان سبزینگی آن بیشترین عامل تاثیر گذار در کاهش دمای متوسط تابشی می باشد ( ;٢٠١٥ ,.
ج ) دمای معادل فیزیولوژیکی ( PET) همانطور که پیشتر بیان شد، شرایط جوی محیط بر نحوه انجام فعالیت های مردم در فضاهای شهری و میزان حضور آنها در این فضاها که نشاندهنده رضایت یا عدم رضایت آنها از فضا می باشد، نقش کلیدی ایفا می کند و در نهایت باعث ارتقاء یا کاهش کیفیت زیست پذیری شهری می شود.
ارتباط بین نسبت محصوریت و آسایش حرارتی در فضاهای عمومی در مطالعات بیشماری تایید شده است (-Shashua ;٢٠٠٧ ,Mayer &Ali-Toudert ;٢٠٠٦ ,.