چکیده:
شهر رقه، به عنوان یکی از مهمترین مراکز هنری سوریه، در قرون 12 و 13 میلادی، نقطه عطفی در هنر دوره ایوبی به شمار می رود. مطالعه مجموعه های موسوم به رقه، در موزه های سراسر دنیا، ویژگیهای منحصر به فرد و تکامل یافته ای را در نحوۀ ترسیم نقوش نشان می دهد. بویژه که در نحوۀ ترسیم نقوش جانوری، نگرش طبیعت گرایانه تری نسبت به گذشته (نقوش آثار یافت شده در تل مینیس)یافته اند. هنرمندان سوری با بهره گیری از اصول بازنمایی نقوش، سعی بر به کارگیری تمهیدات بصری کارآمدی جهت ترسیم پویاتر نقوش، داشته اند. ترسیم جانوران و نقوش به نحوی که عامل حرکت را به مخاطب القا کند به عنوان شاخص ترین ویژگی این آثار است. که خود نشان از مطالعه، شناخت و تسلط کامل هنرمندان سوری در نمایش موجودات است. لذا در این مقاله سعی شده است، رویکرد نوین هنرمندان سوری در نمایش نقوش مطمح نظر قرار گیرد. رویکرد این پژوهش توصیفیـتحلیلی است،گردآوری اطلاعات آن به شیوۀ اسنادی و با تکیه بر مطالعه نمونه های بی شماری که در گزاراین پژوهش بر اساس مطالعات اسنادی کتب تاریخی و آرشیو موزه های مختلف دنیا از جمله موزه متروپولیتن، موزه ویکتوریا آلبرت، موزه لوور، موزه فیتزویلیام، موزه اسمیتسونیان(گالری هنری فریر)، موزه ملی دمشق، موزه هنر سینسیناتی، موزه بروکلین، موزه آشمولین، موزه کلیولند، موزه هنری والترز بالتیمور، مجموعه دیوید و ... انجام شده است، لازم به ذکر است به جهت درک بهتر حالات و حرکات نقوش، تصاویر نمونه ها با نرم افزار (Corel DRAW Graphics Suite X7) خطی شده و نقوش جانوری از سایر نقوش زمینه جدا شده است، و نقوش برای مطالعه تحلیلی ویژگیهای بصری، مهیا شده استشات باستان شناسی و مجموعه های موجود در موزه ها، محفوظ می باشد، انجام شده است.
Raqqa, as one of the most important art Syrian centers in the 12th and 13th centuries AD, is considered a milestone in the art Ayyubid period. The study of the so-called Raqqa, In museums around the world, Shows the unique features and evolved into the designs motifs. Especially in how to draw animal motifs, have a more naturalistic approach than in the past. Syrian artists in addition to realistic drawing style, have try to use more effective measures to draw more dynamic visual motifs. There Two different approaches to the design of animal motifs Raqqa. In both cases, the display element, as the most prominent feature is. The study of these two styles of type design as markers of stylistic expression, is the main thing in this research. In this research Collecting information is based on documentation, And countless examples in the report based on the study of archeology and collections in museums, reserved.
خلاصه ماشینی:
خليلي، مهمترين مراکز سفال دوره ايوبي در سوريه را چنين معرفي مي کند؛ «در قرن دوازدهم ميلادي توليد سفال در سوريه بواسطه پيدايش بدنه خمير سنگي و نقاشي فلز آذين روي لعاب تغيير کرد بي شک شناخته شده ترين سفال مياني سوريه "ظروف رقه " است » (خليلي،١٣٨٤: ٢٢٣-٢٢٥).
شاين ذکر است ظروف سفالين و لعابدار مزين نقوش حيواني در رقه دامنه گسترده و بسيار متنوعي را شامل مي شود، در اين پژوهش صرفا نقوش حيوانات چهارپا مورد مطالعه قرار گرفته است و حيواناتي مانند پرندگان در پژوهش هاي ديگري تحليل و بررسي شده است .
مطالعه مجموعه بي نظير نمونه هاي سفالهاي منقوش رقه در موزه هاي مختلف دنيا، ويژگيهاي جذاب و منحصر به فردي را دست کم در تصوير سازي، نشان مي دهد، نقوش حيواني در ظروف سفالين دوره ايوبي سوريه ، به تدريج از حالت خشک (سيلوئت محض ) خارج شده اند.
»(نيستاني، ١٣٨٩: ٣) «کايگر اسميت ساخت سفالينه هاي زرين فام را با توجه به توليد آن در جهان اسلام اينگونه توصيف کرده است : افزودن ماد گدازنده و سنگ چخماق به گل ، موجب پديد آمدن ظروف محکم و حرارتي کمتر از پخت چيني شده ، احتمالا در مصر و در زمان فاطميان صورت گرفت و در راکا(رقه )، يکي از شهرهاي سوريه در قرن ششم مورد استفاده قرار گرفت .
«در اغلب ظروف دوره ايوبي تزئينات و تصاوير حيوانات از اسلوب سلجوقي اقتباس شده است »(ديماند، ١٣٨٩: ٢٠٦) تمهيدات بصري نوين در نمايش نقوش حيواني : در اواخر قرن ١٢، تغيير قابل توجهي در عملکرد هنرمندان سفالگر در تصوير نقوش در ظروف سفالين رقه ، به ويژه در نوع جانوري آن ، مي توان ديد.