چکیده:
در این پژوهش، با برآورد تابع هزینه 75 دانشگاه دولتی ایران وابسته به وزارت علوم، صرفههای اندازه و ابعاد اقتصادی دانشگاههای دولتی برآورد و تحلیل می گردد. به این منظور، برای برآورد تابع هزینه دانشگاهها از فرم تابع هزینه درجه دوم استفاده می شود و مدل پژوهش با تکنیک دادههای تابلویی تخمین زده میشود. ﻧﺘﺎیﺞ بررسی نشان میدهد که صرفههای عام و خاص مقیاس اقتصادی در دانشگاههای دولتی وجود ندارند و در متوسط آنها، شکاف معناداری با مقیاس مطلوب اقتصادی وجود دارد. مقیاس اقتصادی دانشگاهها در مقاطع آموزشی متفاوت است و مقاطع مختلف بین 25/ 1 تا 2 برابر وضع موجود آنها هستند. با سیاست رشد شتابان دانشگاههای جدید در دو دهه گذشته، دانشگاههای بسیاری با مقیاس کوچک ایجاد شدهاند که هنوز ظرفیت زیادی برای گسترش کمّی و کیفی، و شکاف بسیار معناداری تا مقیاس اقتصادی دارند. بررسی صرفههای ناشی از مقیاس و صرفههای ناشی از ابعاد نشان میدهد که صرفهجویی ناشی از ابعاد در دانشگاههای دولتی ایران وجود دارد. از اینرو، میتوان نتیجه گرفت که هزینه متوسط دانشگاههای غیرجامع، بالاتر از هزینه متوسط دانشگاههای جامع است.
تحلیل صرفههای ناشی از ابعاد (تنوع) نیز نشان میدهد، صرفه جویی ناشی از تنوع در دانشگاههای دولتی ایران وجود دارد، از این روی هزینه متوسط دانشگاههای غیرجامع و یا تخصصی بالاتر از هزینه متوسط دانشگاههای جامع است.
This study attempts to analyze the economies of scale and scope of Iranian public universities through estimating the cost function of 75 public universities. For this purpose, the quadratic cost function form is used to estimate the cost function of universities. Furthermore, the research model is estimated by using the panel data technique. The results show that there are no general and specific economies of scale in the studied universities. Moreover, there is a significant gap in the average scale of the studied universities with respect to a desirable economic scale. The economic scale of the universities is different in different degrees, and overall, the economic scale of different degrees are about 1.25 to 2 times their extant situation. Due to the growth policy of the new universities in the past two decades, many small-scale universities have been established that still have a considerable capacity for quantitative and qualitative development. Investigating the economies of scale and scope indicates the existence of economies of scale in Iranian public universities; Accordingly, it can be concluded that the average cost of non-comprehensive universities is higher than that of comprehensive universities. Hence, the integration of universities is strongly advised to achieve economies of scale.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش در پی آن است كه صرفههای مقیاس اندازه و ابعاد را در دانشگاههای زیرمجموعه وزارت علوم (بهاستثنای دانشگاه پیامنور و علمی-کاربردی) با استفاده از تابع هزینه برآورد نماید.
ساو (2004)، هزینههای آموزش عالی و صرفههای ناشی از مقیاس را در دانشگاههای آمریکا بر اساس توابع هزینه چندمحصولی برای 2189 دانشگاه دولتی و خصوصی در سالهای 1997-1994 با یک ورودی (دستمزد نیروی انسانی) و چهار خروجی (تعداد دانشجویان دوره کارشناسی، تعداد دانشجویان دوره کارشناسی ارشد، تعداد دانشجویان دوره دکتری، و درآمد پژوهشها) مورد تجزیهوتحلیل قرار میدهد.
لانگلانگ و همکاران (2009)، با برآورد تابع هزینه کل چندمحصولی برای آموزش عالی، به بررسی نوع بازده نسبت به مقیاس و صرفههای ناشی از مقیاس در دانشگاههای پژوهشهای چین با استفاده از تابع هزینه انعطافپذیر درجه دوم میپردازند.
در جدول (1)، پژوهشهای برآورد کارایی و ارزیابی مقیاس اقتصادی دانشگاهها آورده میشود: جدول 1: خلاصهای از پژوهشهای برآورد کارایی و ارزیابی مقیاس اقتصادی دانشگاهها (رجوع شود به تصوير صفحه)منبع: به نقل از (Agasisti & Dal Bianco, 2007) در پژوهشهای داخلی، نادری (1388) به بررسی کاربرد تابع هزینه در آموزش میپردازد و با استفاده از دادههای آماری مناطق آموزش و پرورش شهر تهران و روش الگوسازی چندسطحی، تابع هزینه متوسط را برای مناطق و واحدهای آموزشی تخمین میزند.
بررسی و برآورد اقتصاد مقیاس یا اقتصاد مقیاس عام (شعاعی) برای مجموع سه مقطع آموزشی نیز نشان میدهد تا 175 درصد از میانگین اندازه موجود دانشگاهها در همه مقاطع، صرفههای فزاینده نسبت به مقیاس وجود دارند.