چکیده:
با مراجعه به متون فقهی و قانونی و نظرات اساتید و علمای شیعه و سنی برخی قائل به تفکیک بین عدمالنفع و تفویت منفعت شدهاند و برخی دیگر هر دو را یکی میدانند، حال با این اوصاف با هدف نقش شرکتهای بیمه (بیمهگر) در پوشش قرار دادن خسارتهای عدمالنفع این موارد را مورد تحقیق و بررسی قرار میدهیم. بیمه عدمالنفع نوعی بیمه زیان پولی است، بیمه زیان پولی در واقع بیمهای است که موضوع آن تضمین جبران پولی غیرمادی بیمهگذار، مانند از دست دادن درآمد، سود، اجارهبها و یا کاهش ارزش پولی است. در واقع، عدمالنفع به معنای اعم، شامل تفویت منافع محقق و محتمل میشود و صرفا منافع محقق فوت شده قابل جبران است که در این مقاله عدمالنفع به معنای اخص در نظر گرفته و ضمانآور میدانیم. با بررسی قوانین و مقررات و تطابق مواد قانونی در موضوع عدمالنفع و بیمه آن، میطلبد که در این حیطه به منظور روشن شدن بحث و نتیجهگیری درست و منطقی در راستای عملی کردن جبران زیانهای عدمالنفع پژوهش و تحلیلهای گستردهتری انجام گیرد، با این دیدگاه، مقاله حاضر سعی بر آن دارد که ابتدا با بررسی مبانی و شرایط این نوع بیمهنامه با نحوه انعقاد و انواع آن و همچنین تحلیل دیدگاهها و نظریات حقوقدانان و فقها بطور اجمالی و به منظور نتیجهگیری درست و منطقی موارد ذکر شده را به بحث و بررسی بگذارد.
خلاصه ماشینی:
با بررسی دیدگاههای علمای فقه و حقوق در تفاوت بین عدمالنفع و تفویت منفعت و تحلیل ضرریت عدمالنفع از دید آنان، خسارت ناشی از عدمالنفعِ محقق الحصول را قابل جبران میدانند، گاهی خسارت ممکن است به علت تاخیر در انجام یا عدم ایفای تعهدات بیمهگذار، بر اثر وقوع حادثه یا از دست دادن مشتریان به علت عدم انجام تعهدات در زمان معین و همچنین از دست رفتن سود احتمالی ناشی از عدم فعالیت تولیدی یا اقتصادی بیمهگذار در دوره بازسازی میباشد.
بنابراین عدمالنفع، باتوجه به تعاریف حقوقدانان و فقها عبارت است از: «ممانعت از وجود پيدا كردن نفعي که از مقتضي وجود آن حاصل شده است؛ مانند توقیف غیرقانوني شاغل بكار كه موجب حرمان او از گرفتن مزد شده باشد» (جعفری لنگرودی، 1392: 445)، و در جای دیگر آمده: «آن منفعتی است که هرگاه فعل معین موجود نمیشد محققاً آن منفعت به متضرر میرسید و فعل مزبور به همان علت منحصر سبب نرسیدن منعت شده است بعنوان مثال اگر کسی در تصادف با خودرو مقصر شناخته شود، علاوه بر خسارت مادی تعمیر خودرو باید، اجرت متعارف راننده تاکسی در مدتی که تعمیر تاکسی به طول میانجامد را پرداخت کند و همچنین هرگاه کسی کارگری را بازداشت نماید و از کار روزانه باز دارد مانع رسیدن مزد از او که منفعت محقق میباشد، شده است (امامی، 1391: 473).