چکیده:
همانطور که درباره نقش و اثرگذاری فضای مجازی و شبکههای اجتماعی آنلاین در زندگی بشر امروز یقین داریم، کم و بیش به همان اندازه هم همچنان درباره امکانات و توانمندی و اثربخشی فضای مجازی برای ایجاد تحولات سیاسی، دموکراتیک و مدنی، ابهام و شک داریم. بهویژه عرصۀ نظریۀ سیاسی نیازمند تامل و سنجش فکورانه این پدیده دنیای نو با محک عقل و نظریههای سیاسی است تا به فهم درستی از امکانات شبکههای اجتماعی آنلاین برای سیاست نائل آید. این مقاله پژوهشی است نظری درباب امکانات سیاسی شبکههای اجتماعی آنلاین و ارزیابی تضمنات سیاسی فضای مجازی از منظری آرنتی و امکان قرار گرفتن آن در جایگاه حوزه عمومی یا یک آگورای مجازی در نسبت با مفاهیم و دقایق تلقی آرنت از سیاست. در این ارزیابی، تلقی «هانا آرنت» از امر سیاسی را ملاک و معیار قرار میدهیم و سعی میکنیم تا روشن کنیم که «آیا شبکههای اجتماعی مجازی میتوانند کنش سیاسی راستین به معنای آرنتی آن را تسهیل کنند یا خیر؟». به عبارت دیگر و در بیانی آرنتی، «آیا شبکههای مجازی برای سیاست، فرصت و امکان هستند یا ضد سیاسی و تهدید؟». این بررسی نشان میدهد در حالی که سیاست در قالب مفهوم عمل در اندیشه آرنت بینالاذهانی، متکثر، مشارکتی، زبانی و گفتوگویی و ظهور در عرصۀ عمومی است، فضای مجازی و شبکههای اجتماعی آنلاین بیشتر عرصه خواستههای شخصی و مطالبات معیشتی، بیهودهگویی، غلبه امر اجتماعی و ویژگیهای همگونساز و ضد کثرتگراست که امکانات سیاسی آنها را با تردید جدی مواجه میکند.
خلاصه ماشینی:
این بررسی نشان میدهد در حـالی کـه سیاسـت در قالب مفهوم عمل در اندیشـه آرنـت بـین الأذهـانی، متکثـر، مشـارکتی، زبـانی و گفت وگویی و ظهور در عرصة عمومی است ، فضای مجازی و شـبکه هـای اجتمـاعی آنلاین بیشتر عرصه خواسته های شخصی و مطالبات معیشتی، بیهـوده گـویی، غلبـه امر اجتماعی و ویژگیهای همگون ساز و ضد کثرت گراست که امکانات سیاسی آنهـا را با تردید جدی مواجه میکند.
شبکه های اجتماعی؛ از کثرت گرایی تا همرنگی با توجه به اینکه یکی از ابعاد و عناصر مهم سیاست در اندیشه آرنت ، تکثـر صـداها و کنشگران در عرصه عمومی به شمار میرود، برخی بـر آننـد کـه شـبکه هـای اجتمـاعی مجازی، بستری بس مناسب برای دموکراسی هستند و شاید چنان که برخی سخت بـدان باور دارند، هیچ گاه چنین کثرت افکار و آرایـی را در تـاریخ زنـدگی جمعـی بشـر شـاهد نبوده ایم که امروز در چارچوب این رسانه های اجتماعی مجازی میبینیم .
به زعم او، دلیل این امر و تردید جدی در نتایج عملی فعالیت هـای عمومی در فضای شبکه های آنلاین آن است که این حرکات بیشـتر نـوعی «بسـیج بـرای عمل به عنوان ابزاری برای اهداف دیگر و از پیش تعیین شده اسـت » (١ :٢٠١٢ ,Bratich) و نه کنش سیاسی آزاد و خودانگیخته در عرصه عمومی.