چکیده:
حل مساله، یکی از مهارت های دهگانه در تعریف سازمان جهانی بهداشت است. در پژوهش
حاضر، با تکیه بر این مهارت، شخصیت های شاهنامه مورد واکاوی روان شناختی قرارگرفته و از
این رهگذر حل مساله های کارامد و ناکارامد بررسی شده است. روش این مقاله، تحلیل محتوای
کیفی و جامعه آماری آن، تمام ابیات شاهنامه است. بررسی مفهوم مهارت حل مساله در علم
روان شناسی، نقش خردمندان و بی خردان در فرود و فراز داستان ها، تاثیر مهارت های دیگر و
سبک رفتاری شخصیت ها در این مهارت و علت لاینحل باقی ماندن برخی مسائل، از موضوعات
محوری این نوشتار است. در نتیجه با نگاهی در شاهنامه، درمی یابیم مسائل و مشکلات در این
اثر سترگ به شیوه های گوناکون حل می شود و خردمندی، از عوامل موفقیت در این مهارت
است؛ از این رو نداشتن خرد کافی و مهارت حل مساله یا درست اجرا نکردن مراحل آن منجر
بن بست های ارتباطی و وقوع تراژدی ها می گردد.
خلاصه ماشینی:
1-2-4- حلمساله با نیرنگ بایسته است که به خاطر داشته باشیم گاهی نیرنگ در شاهنامه به مرگ قهرمانی چون سهراب میانجامد و به نظر میرسد که حلمسالهای ناکارامد رخ داده است؛ اما اینگونه نیست؛ چرا که نیرنگ در جنگ، ابزاری است که قرار است مشکلی از شخصی که از این جنگ افزار بهره میجوید، حل کند؛ و نه الزاما از شخصیت مثبت داستان و به همین سبب است که با پیروز شدن رستم بر سهراب، با اینکه تراژدی دردناکی به وقوع میپیوندد؛ اما حلمساله کارامد هم اتفاق میافتد.
چنین داد پاسخ که من چاکرم اگر چاکری را خود اندر خورم کجـــا او بود من نیایم به کار که او پهلوانست و گرد و سوار (فردوسی،1386: 2، 52 :709-710) 4-2-1-3-2- پنهان کردن هویت دیگری با اینکه سهراب شرط آزادی هجیر را راستی و نمایاندن رستم قرار میدهد، هجیر از هراس آسیب رسیدن به رستم، کیستی تهمتن را پنهان میکند؛ چرا که با خود میاندیشد: بدین کتف و نیروی و این یال او شود کشته رستم به چنگال او وز ایران نباشد کسی کــینه خواه بگــیرد سر تخت کاووس شاه چنین گفت موبد که مردن به نام به از زنده دشمن بدو شادکام اگر من شوم کشته بر دست اوی نگردد سیه روز چون آب جوی چو گودرز و هفـــتاد پور گزین همــه پهلــوانان با آفـــرین نباشد به ایران، تن من مبـــــاد چنین دارم از موبد پاک یاد (همان: 165-166، 594-599) «دست کم در یک مورد از داستانهای شاهنامه نیز مسأله بهرهگیری از سلاح فریب به گونهای تصویر شده که گویی در حقیقت نشأتگرفته از ایثار و از خودگذشتگی قهرمان است» (کلینتون، 1382 :164) و به مرگ وی میانجامد.